તેઓ લખનઉના તમામ શાયરોના દાદા- અમ્મા હતા. ક્યાંય કશો મોટો મુશાયરો ગોઠવાય એટલે મુશાયરાના આયોજકો એમને શાયરોની સૂચિ અને ભાડું વગેરે મોકલી આપતા અને તેઓ દરેકને ઘેર જઈને એમને નિમંત્રીત કરતા, એક સ્થળે સૌને એકઠા કરીને પોતાની સાથે એમને સ્ટેશને લઈ જતા અને ટિકીટ ખરીદીને પોતાના ખિસ્સામાં રાખતા.
એક બાર તેઓ એટલા મોડા સ્ટેશને પહોંચ્યા કે ગાડી ઊપડવાની તૈયારીમાં હતી. એમણે તમામ શાયરોને વિના ટિકિટે ટ્રેનમાં ચડાવી દીધા અને કહ્યું કે આગળ કોઈ મોટું સ્ટેશન આવે ત્યારે ગાર્ડને જાણ કરી દઈશું. બે-ચાર સ્ટેશન ગયા પછી એક નૌજવાન ટિકીટ ચેકર અમારા ડબ્બામાં દાખલ થયો અને અમારી ટિકિટ માંગી. અમે સૌએ એને દૂર બેઠેલા વસ્લસાહેબ તરફ ઈશારો કર્યો. વસ્લસાહેબ ટિકિટચેકરને જોતાં જ તસ્બી પઢવા લાગ્યા હતા. અમે વિચારવા લાગ્યા કે હવે શું ગુલ ખીલશે. ટિકિટ ચેકરને પોતાની તરફ આવતો ચૂંચીં આંખે જોઈને તેમણે આંખો બંધ કરી અને માથું ઝૂકાવી દીધું. એમનો ચહેરો કોઈ સંત જેવો હતો. ટિકિટ ચેકર તેમની સમક્ષ આવીને ઊભો તો રહી ગયો, પણ ટિકિટ માંગવાની હિંમત કરી ન શક્યો.
એવામાં પાટો બદલાવાથી ટ્રેનને ઝાટકો લાગ્યો અને તેમણે આંખો ખોલી દીધી. એકદમ શરારતી અંદાજમાં તેમણે ટિકિટ ચેકર તરફ નજર કરી અને પેલાએ કહ્યું, 'ટિકિટ લાવો.' એ સાથે જ એમણે પેલાને ગાલ પર થપ્પડ ઝીંકી દીધી અને પૂછ્યું, 'પહેલાં તારા બાપના કુશળમંગળ જણાવ અને પછી તારા ચાચા પાસે ટિકિટ માંગ. મારું નામ છે વસ્લ બિલગ્રામી.' ટિકિટચેકરે એકદમ ગમગીન અવાજે કહ્યું કે એકાદ મહિના પહેલાં જ તેમનો ઈંતકાલ થઈ ગયો. આ સાંભળીને વસ્લસાહેબ રડવા લાગ્યા અને તેને ભેટી પડ્યા. પેલો પણ રડવા લાગ્યો.
હવે ટિકિટ ચેકરની શી મજાલ કે એમની પાસે ટિકિટ માંગે. અલાહાબાદ સ્ટેશને તેણે અમને સૌને ચા પીવડાવી અને પોતાની સાથે અમને બહાર સુધી લઈ ગયો.
(યાદોં કી બરાત, ઉર્દૂના મશહૂર શાયર જોશ મલિહાબાદીની આત્મકથા, હિન્દી અનુવાદ: હંસરાજ રહબર, રાજપાલ એન્ડ સન્સ, 2019)
No comments:
Post a Comment