જૂની જાહેરખબરો અને તેમાં વપરાતી ગુજરાતી ભાષા મારા અતિ પ્રિય રસનો વિષય રહ્યો છે. કયા સમયે કેવાં કેવાં ઉત્પાદનો નવિન ગણાતાં એ વરસો પછી જાણીને નવાઈ લાગે. એ જ રીતે ખાસ કરીને જૂની ગુજરાતી જાહેરખબરોમાં પ્રયોજાતી ભાષા પણ બહુ રસપ્રદ હોય છે.
વિવિધ ઉત્પાદનોની, વિવિધ સમયગાળાની, વિવિધ પ્રકાશનોમાં પ્રકાશિત જાહેરખબરો અહીં સંકલિત કરીને મૂકેલી છે. સાથે જરૂર પૂરતી ટીપ્પણી પણ ખરી. છૂટીછવાઈ અંગ્રેજી જાહેરખબરો પણ આમાં છે. શક્ય હોય ત્યાં સુધી જાહેરખબર પ્રકાશિત થયાનું વર્ષ લખેલું છે.
આ જાહેરખબરોને જે તે જમાનાનું દર્પણ કહી શકાય એમ છે.
****
ભારતમાં ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ આવી ચૂકી હતી ત્યારે.......
(જાહેરખબર વર્ષ: 1904)
****
બલિહારી 'પંચ' આપ કી, 'ગોવિંદ' દિયો બતાય.....
('હિન્દી પંચ'માં પ્રકાશિત એક જાહેરખબર, 1904)
****
બગીઓ હજી ચલણમાં રહી છે, પણ તેમને હવે આની ભાગ્યે જ જરૂર હશે!
(1904 ની એક જાહેરખબર)
(1904 ની એક જાહેરખબર)
****
વિમાનમાં અપડાઉન?
(જુલાઈ, 1948 ની એક જાહેરખબર)
****
આને પ્રોબ્લેમ કહેવાય એ ખબર જ નહીં. આપણા સૌના ક્લાસમાં એકાદ તો એવો હશે જ કે જે મોટી ઉંમર સુધી અંગૂઠા ચૂસતો હોય. આવા એક છોકરાનું નામ 'દૂધણિયો' પાડેલું.
(એક અમેરિકન સામયિકની 1949 ની જાહેરખબર)
****
આ જાહેરખબર ૧૯૫૪ની છે. ફક્ત છ દાયકા પહેલાંની. કોઈ હોરર ફિલ્મની પણ નથી.
એ જોઈને અમુક સવાલ થાય છે. જેમ કે,
-મુંબઈ રાજ્યમાં 'બાર'નો આ અર્થ પણ થતો?
- સૂટ પહેરેલા સજ્જનના હાથમાં 'બાર' પકડેલો બતાવ્યો છે, પણ હાથને બાદ કરતાં ધડ અને માથું બતાવાયું નથી. એ માટે આર્ટિસ્ટે અલગ પૈસા માંગ્યા હશે?
- નીચેના ભાગમાં એક કોસ્મોપોલિટન ટોળું સૂકવાયેલાં કપડાંને જોઈને મલકાઈ રહ્યું છે. કેમ?
- ટેલીફોનને સાબુ સાથે શો સંબંધ?
- કોઈ કાર્યક્રમના સંચાલક 'બાર સોપ'ને 'બાર શોપ' કહે તો શું સમજવું?
- 'આપની સેવામાં' એટલે કોની સેવામાં?
ઈચ્છો તો તમારા સવાલ ઉમેરી શકો, કે સવાલના જવાબ આપી શકો.
****
કળિયુગનો કૂકડો.....
(1954 ની એક જાહેરખબર)
****
વસ્ત્રો માત્ર જરૂરિયાત હતાં, ત્યારે જાહેરખબરમાં એની દુકાનના નકશાથી કામ ચાલી જતું હશે. યુવતીઓનો પ્રવેશ પછી થયો?
(1954ની એક જાહેરખબર)
****
ઝેરોક્સ એટલે કે ફોટોકોપીનો દાદો.
(વર્ષ:૧૯૫૪)
બ્લુકોઝ....
ગુલકોઝ....
'ગ્લુકોઝ' શબ્દના આ સિવાયના બીજા કોઈ ઉચ્ચાર?
(1962 ની એક જાહેરખબર)
****
કવિ શું કહેવા માગે છે? આટલા વરસોમાં કહેવાની રીત બદલાઈ છે?
'લેક્મે'ની 1962 ની જાહેરખબર.
****
'રેક્સ'ના રોઝ શરબતનો બાટલો ઘરમાં આવતો હોવાનું યાદ છે. પપ્પા વડોદરાથી લાવતા. એ વખતે ઘરમાં રેફ્રિજરેટર નહોતું. કદાચ 'પાંજરા' તરીકે ઓળખાતા કાણાંવાળા કબાટમાં એ બાટલો રહેતો.
(માર્ચ, 1962ની જાહેરખબર)
****
પેશ છે
પ્રિયદર્શિની...
(જાન્યુઆરી, 1962ની જાહેરખબર)
****
ચટાપટા હોય એ બધા વાઘ નથી હોતા,
ટૂથપેસ્ટ વાપરે એ સહુના દાંતે ડાઘ નથી હોતા.
(1966 ની એક જાહેરખબર)
****
હજી આ પ્રોડક્ટ ટકી રહી છે.
આ જાહેરખબર 1966 ની છે.
હવે માત્ર પેકિંગ બદલાયું છે.
****
સૌથી મજબૂત ગેંડો સિયેટનો, જે 'બોર્ન ટફ' હોવાનો દાવો કરે....
પણ એ ગેંડાથી મજબૂત 'બોમ્બે સાયકલ'ની હાથલારી, જેમાં ભલભલા 'બોર્ન ટફ' ગેંડાને ચડાવી દેવાય.
આ લારીઓને માણસ બેસે તોય ઊલળી પડતી જોઈ છે, જ્યારે અહીં ગેંડો 'અમદાવાદદર્શન' માટે નીકળ્યો હોય એમ ઉભો છે.
(1971 ની એક જાહેરખબર)
****
"મારે પણ એક હાથીનો હાથી હોય, જેને મારા ઘરના ઘરમાં રાખી શકું!"
"તારો હાથી મારા હાથી કરતાં પાતળો કેમ?"
"પપ્પા, જુઓ ને! બધા મારા હાથીને 'ગ્રે' કહીને ચીડવે છે!"
(બાળઉછેરના એક વિદેશી મેગેઝીનમાં આ જાહેરખબર જોઈને 'પજવતા વિચાર')
****
યે તો ટ્રેન નહીં, જૈસે પ્લેન હો ગયા.....
(1966 માં પ્રકાશિત એક જાહેરખબર)
****
આ ચીજથી એલ.પી.જી. યુગ અગાઉ જન્મેલા મોટા ભાગના લોકો પરિચીત હશે કે વાપરી ચૂક્યા હશે. ૧૯૭૦ની આ જાહેરખબર પરથી ખ્યાલ આવે છે કે ત્યારે પ્રોડક્ટ ફોટોગ્રાફી પ્રવેશી હતી ખરી, પણ અમુક મોટી કંપનીઓ જ તેનો ઉપયોગ કરતી હતી. ફોટોગ્રાફી કરીને તેનો બ્લોક બનાવડાવવો વગેરે કદાચ જફાનું અને ખર્ચાળ કામ હશે.
અહીં પણ બર્નરનું ડ્રોઈંગ બનાવવામાં આવ્યું છે. નહીંતર કંપનીનું નામ 'ઈન્ટરનેશનલ' છે.
****
એર કન્ડિશનર કે એર કૂલર જ્યારે ઘેરઘેર ન હતા એ અરસાની જાહેરખબર.
(માર્ચ, 1974)
****
ના માંગૂં સોનાચાંદી, ના ચાહૂં હીરામોતી,
બસ ચાહૂં નૂરકિરાયા રે.....
(1976 ની જાહેરખબર)
****
કિંમત સિવાય કશી અપડેટની જરૂર નથી.
(૧૯૮૧ની એક જાહેરખબર)
****
હેલ્મેટની જાહેરખબર જોવા મળી જાય, પણ ટોપી અને એ ક્રિકેટની!
(ક્રિકેટનાં બાકીનાં સાધનો લાઈન ડ્રોઈંગથી બતાવ્યાં છે, ફક્ત ટોપીની જ તસવીરનો ઉપયોગ થયો છે.)
****
મીલમાલિક રેકર્ડના પ્રેમી હશે કે તેમનાં પત્ની?
નહીં તો ના બને આવું...
No comments:
Post a Comment