ચરમસીમા (2)

(કેટલીક કાલ્પનિક પરિસ્થિતિઓ)  

 સત્યવાદિતાની ચરમસીમા

(Height Of Truthfulness)

"ગુરુદેવ, હું મારો ધંધોધાપો રેઢો મૂકીને આપની સેવામાં મંડ્યો રહું છું. તો મને આપ ગુરુમંત્ર ક્યારે આપશો?"

"ગુરુમંત્ર પ્રદાન કરવો તો સરળ છે, વત્સ! તારે હવે સત્યના પ્રકાશની પ્રાપ્તિ તરફ નજર દોડાવવી જોઈએ. કોઈ પણ વાક્યને ગુરુમંત્ર બનાવી શકાય. 'મોગેમ્બો ખુશ હુઆ' જેવું સાદું વાક્ય પણ અનેક વાર આવર્તન પામતાં એક બળ પેદા કરે છે અને તે મંત્રની સમકક્ષ બની રહે છે. હું તને એથી ઉપરના સ્તરે પહોંચાડવા માગું છું. "

"રહેવા દેજો, ગુરુદેવ! મને ઉપર પહોંચાડનારા કેટલાય આવ્યા ને ગયા. હું હજી અહીંનો અહીં અડીખમ છું. સમજ્યા ને? એટલે એ સિવાય જે વાત કરવી હોય એ કરો."

"વત્સ! સત્યનો પ્રકાશ એવી દિવ્ય અનુભૂતિ છે કે એને શબ્દદેહે કંડારવી અસંભવ છે. એ એક વાર પ્રાપ્ત થાય એટલે...."

"સમજી ગયો. આશ્રમમાં વાયરિંગ નવેસરથી કરાવવાનું છે ને? થઈ જશે."

"વત્સ! તું બહુ ઉતાવળો, પણ સમજુ છો! ખરું મહત્ત્વ બાહ્ય નહીં, પણ આંતરિક પ્રકાશનું છે."

"એટલે આપના સાધના ખંડમાં પણ વાયરિંગ નવેસરથી કરાવવાનું છે ને? થઈ જશે, બસ?"

"વત્સ, તારા જેવા અંતેવાસી સહુને મળો અને ફળો. મારે એમ કહેવું હતું કે સત્યના પ્રકાશને પામવાનો પ્રયાસ જીવનને એવું અજવાળશે કે...."

"ગુરુદેવ, આશ્રમમાં વાયરિંગ નવેસરથી કરાવવાનું છે એ પણ તમે સીધેસીધું ને સાચેસાચું કહી શકતા નથી. તો પછી સત્યના પ્રકાશને મારે શું, ધોઈ પીવો છે?"

"વત્સ, મને લાગે છે કે મારા સંસર્ગમાં રહીને તેં એ પ્રાપ્ત કરી લીધો છે. હવે તારે એની જરૂર નથી."

****

ધૈર્યની ચરમસીમા

(Height Of Patience)

"એ વખતે હું સાવ તારી ઉંમરનો. સમજ ને કે તારાથી બેએક વરસ મોટો. ને મને ખબર પણ નહીં કે પોલિસ સાથે આ રીતે વાત ન થાય. એટલે જેવો એમણે મારે ખભે હાથ મૂક્યો કે...."

"....કે તમે પાછું જોયા વિના એ હાથ ખસેડી લીધો અને જોરથી બૂમ પાડી, 'એય...તું મારો દોસ્ત નથી. કેમ કે, મારા દોસ્ત મારી સામે ઉભા રહીને જ મારા ખભે હાથ મૂકે છે. હવે બોલ, તારે શી દુશ્મની છે મારી સાથે?"

"વાઉ! ધીસ ઈઝ અમેઝિંગ! મારી સ્ટોરી તને આટલી ગ્રાફિકલી ક્યાંથી ખબર? આઈ મીન, મેં એ ક્યાંય લખી નથી. અને તને તો આવ્યે હજી છ મહિનાય નથી થયા, છતાં...."

"સર! હું આપને બહુ રિસ્પેક્ટ આપું છું. ઈન ફેક્ટ, આઈ એડોર એન્ડ એડમાયર યુ લાઈક એનિથિંગ. તો..."

"મારું નામ મોગેમ્બો નથી તોય હું ખુશ થઈ ગયો, દોસ્ત! તારું નામ હું કાયમ ભૂલી જાઉં છું....સોરી...પણ..."

"સર, મારું નામ મિસ્ટર ઈન્ડિયા હોત તો સારું એમ લાગે છે! એની વે....તમે વાત આગળ વધારો."

"ના, દોસ્ત! આજે તો તારે મને કહેવું જ પડશે કે તને મારા વિશે આટલી બધી જાણકારી શી રીતે? આઈ મીન, કૌન સી ચક્કી કા આટા ખાતે હો, બરખુરદાર?"

"જુઓ સર. મારે આવ્યે છ મહિના નથી થયા, પણ તમે મને ઓછામાં ઓછી છ ડઝન વખત તમારી આત્મકથા સંભળાવી ચૂક્યા છો. એન્ડ સીન્સ આઈ રિસ્પેક્ટ યુ, આઈ..."

"ઓહ! એવું છે? સો સોરી! યુ નો, હું એક વખત બોલવાનું શરૂ કરું પછી ભાવનાના પ્રવાહમાં એવો વહી જાઉં છું કે આઈ ઈવન ફરગેટ માયસેલ્ફ. પણ તારી ધીરજને ધન્ય છે, મિત્ર! સોરી, તારું નામ..."

"સર, હું તો ટ્રેઈની તરીકે જોઈન થયો ત્યારે નીચેના કેન્ટિનવાળાએ મને પહેલે જ દિવસે કહી દીધેલું કે મારે ટકી રહેવું હશે તો ધીરજ કેળવવી પડશે. એટલે સર, ધીરજ તો સમજો ને કે હું ઘેરથી લઈને જ આવું છું. મને નવાઈ એ લાગે છે કે...."

"આટલું ગ્રાફિકલ મને યાદ શી રીતે રહે છે, એ જ ને! વેલ, યુ નો! મને પહેલેથી જ આદત હતી કે...."

"અરે ના, સર! મને થાય છે કે તમારી ધીરજ કેટલી બધી પ્રચંડ કહેવાય! તમે જેને મળો એને એકડે એકથી આખી કથા શરૂ કરો, વચ્ચે વચ્ચે કેન્ટિનમાંથી ચા અને બ્રેડવડાં મંગાવો, વળી પાછા કંઈક ઠંડુ પીણું મંગાવો...વળી વાત લાંબી ચાલી તો તમારું ટિફિન ઑફર કરો....સર, રીયલી, ધીસ ઈઝ એન એકસ્ટ્રા ઓર્ડીનરી વર્ચ્યુ."

"થેન્ક્સ, ડિયર! યુ નો હવે લોકોનું લીસનિંગ ટોલરન્સ ઘટતું જાય છે."

"ના, સર! એવું કશું નથી. પહેલાં હું ઘેરથી ભરપેટ નાસ્તો કરીને, ટિફિન પણ લઈ આવતો હતો. હવે સર, આપની કથા સાંભળતો થયો એટલે હું એમ ને એમ જ આવી જાઉં છું. હા તો સર, વાત આગળ વધારો. તમે પેલાને કહ્યું, 'હવે બોલ, તારે શી દુશ્મની છે મારી સાથે?'"

****

દૂરદર્શિતાનીચરમસીમા

(Height Of foresightedness)

"એક્સક્યુઝ મી, સર!"

"બોલો કાકા! શું થયું? છોકરા જોડે ઝઘડો થયો? કાકીએ કાઢી મૂક્યા? પાડોશીના આંગણાના ઝાડનાં પાંદડા તમારા ઘર આગળ પડે છે? તમે જોતા નથી અત્યારે અમે કેટલા બીઝી છીએ! એક તો આમેય કેસ વધારે હતા, ને એમાં આ કોવિડ...આટલું ઓછું હોય એમ તમારા જેવા ડોમેસ્ટીક કેસો આવે...."

"સર, પ્લીઝ! મારે એવો કોઈ પ્રોબ્લેમ નથી. હું તો આ રૂપિયા લઈને આવ્યો છું."

"રૂપિયા? અમને ખરીદવાનો પ્રયાસ? ખુલ્લેઆમ? કાકા, તમે જાણો છો તમને કેટલી બધી કલમ હેઠળ..."

"સર, પ્લીઝ! ડોન્ટ મિસઅન્ડરસ્ટેન્ડ મી. એવું કશું નથી. આ તો હું મારી ભાવિ પેઢીનું ભાવિ સુનિશ્ચિત કરવા આવ્યો છું."

"કાકા, અમે લોકો સાઈડમાં વીમાનું, પોસ્ટનું, મ્યુચ્યુઅલ ફંડનું એવું બધું ન કરી શકીએ. તમે સમજો."

"સર, હું સમજી વિચારીને જ આવ્યો છું. મને બોલવા તો દો."

"ઝટ પતાવો."

"સર, જુઓ. સરકારશ્રીની માર્ગદર્શિકાનું આપ સૌ ચુસ્તપણે પાલન કરી રહ્યા છો એનો અમને ગર્વ છે. તો અમારીય નાગરિક તરીકે કંઈક ફરજ બને છે. જુઓ, માસ્ક ન પહેરવા બદલ જ આપના વિભાગે દંડની કેટલી મોટી રકમ એકઠી કરી, અને એ પણ વ્હાઈટની- પાવતીઓ ફાડીને. સર, સરકારને નાણાંની જરૂર વધુ ને વધુ રહેવાની. એના માટે જાતભાતના દંડ તે નાખતા રહેશે. હવે સર, દર વખતે પકડાવું, રકઝક કરવી ને છેલ્લે પાવતી ફડાવવી- ઈટ્સ અ વેસ્ટેજ ઑફ ટાઈમ. બીજું, સાહેબ, એય નક્કી છે કે તમે કે અમે, કોઈ સુધરવાનું નથી. તો મને થયું કે લાખ, બે લાખ રૂપિયા આપના વિભાગમાં મૂકી રાખું. મારી ત્રણ પેઢીનો સમય તો બચે. ચોથી પેઢીને જે ફોડવું હોય એ ફોડે. શું કહો છો, સાહેબ?"

"ઓહ, અંકલ! અ બીગ સેલ્યુટ ટુ યુ."

****

ધારણાની ચરમસીમા

(Height Of Assumption)

"અલ્યા, ક્યાં ગુમ થઈ ગયો છું? દેખાતો નથી આજકાલ. તારું ભણવાનું પતી ગયું?"

"હા. ફાઈનલ પરીક્ષા આપી દીધી."

"તો સરસ. હવે?"

"હવે આગળ શું કરવું એ વિચારું છું."

"સરસ, સરસ. આજકાલ તો બધા બહુ કોર્સ ચાલે છે. એકાદો પ્રોફેશનલ કોર્સ કરી કાઢવાનો શું? મારા ભત્રીજાએ ગ્રેજ્યુએશન પતાવ્યા પછી પેલું શું કહે છે...."

"મારે હમણાંથી બીજી બધી માથાકૂટો બહુ રહે છે ને! એમાં કશું થતું નથી."

"તારે વળી આ ઉંમરે શેની માથાકૂટ?"

"જુઓ ને, હમણાં મારે ગેસ્ટ્રોએન્ટ્રોલોજિસ્ટનો એક કોર્સ ચાલી રહ્યો છે. નાનીમોટી તકલીફો..."

"ગેસ્ટ્રોએન્ટ્રોલોજિસ્ટનો કોર્સ? તુંય દોસ્ત, છૂપો રુસ્તમ નીકળ્યો ને? કલ્લાકનો બોલતો નથી! કેટલા વરસનો છે કોર્સ?"

"વરસ? દસ દિવસથી ચાલે છે. હવે એક વાર મળી આવું એટલે ખબર પડે. બહુ બહુ તો બીજા દસ દિવસ. એ પહેલાં ફીઝીશિયનનો કોર્સ ચાલ્યો. લગભગ મહિના જેટલો."

"દોસ્ત, તું ખરો છો! કહેતો પણ નથી. પહેલાં ફીઝીશિયનનો અને પછી ગેસ્ટ્રોએન્ટ્રોલોજિસ્ટનો કોર્સ! જો કે, વાંક મારો છે. હું જ અપડેટેડ નથી. વીસ માર્ક માટે મેડીસીનમાં જતાં જતાંં હું રહી ગયેલો. ને હવે જુઓ! પંદર દહાડા- મહિનાના પી.જી.કોર્સ ચાલુ થઈ ગયા...!"

"અંકલ! અંકલ! તમારે સાઈકીએટ્રીસ્ટના કોર્સની જરૂર છે. મારા હિસાબે છએક મહિના..."

****

સહિષ્ણુતાની ચરમસીમા

(Height Of Tolerance)

"અંકલ! આન્ટી! જમજો હોં બરાબર!"

"હં!"

"જમવાનું કેવુંક થયું છે? બધું બરાબર છે ને?"

"ભઈ, અવે તું મોંમોં ઓંગરા ઘાલીને બોલાવ છ તો હોંભરી લે. પેલું તો એ કે તારી કાકી ને હું આવું રાહતકેમ્પ જેવું જમવા ક્યોંય જતા નથી. આ તો તું મંડ્યો ને મંડ્યો રયો એટલે પછી અમારે આવવું પડ્યું."

"કાકા! તમારા પર તો મારો હક છે. તમારે ને કાકીએ તો આવવું જ પડે ને?"

"હા ભઈ. તે આઈ ગયા. હવે તું વારેઘડીએ આઈ આઈને ખાવાનું કેવું છે એ પૂછપૂછ ના કરીસ. હમજ્યો?"

"ન સમજ્યો, અંકલ. તમે સમજાવશો, આન્ટી?"

"જો ભઈ. તા'કાકા એમની જુવાનીમોં બહુ બધા...પેલા સું કે છે...રાહત કેમ્પ કરતા. તોં એ કેમ્પમોં એ બધાને આવી રીતે જ પીરશતા. થાય એટલું કર્યું, પણ પછી એય થાક્યા. મોણસ છે, ક્યારેક તો થાકે ને?"

"હાસ્તો, આન્ટી. અને એમ કલાકો સુધી ઉભા રહીને પીરસવું એટલે શું એ આઈ કેન ઈમેજિન., હોં!"

"તું એ ઈમેજિન કરતો હોત તો આ જમણવાર જ ના રાખત, ભઈલા. હવે તું તારે જા. બીજા મેમાનોને જે પૂછવું હોય એ પૂછ, પણ મને કશું ના પૂછતો. નહીંતર પછી મારા મોંમાંથી...."

"સમજી ગયો, અંકલ. તમારા મોંમાંથી કોળિયો પડી જાય એ મને જ ન પોસાય.બોથ ઑફ યુ એન્જોય ધ લવલી ડિનર, હોં, તમતમારે!"

****