Monday, September 30, 2019

કવિતાબવિતા : નવરાત્રિવિશેષ

આજ મંડી પડવું છે પેરડીના કામ પર,
અલ્યા ધીંગા વરસાદ તારા નામ પર.
નોકરી નથી કે મળે અલગારી છુટ્ટી,
ચાને જ માની લેવી જાદુઈ જડીબુટ્ટી,
આજ બસ મહેરબાન થાવું ઝુકરના ગામ પર....અલ્યા ધીંગા વરસાદ...
કીચડની પરવા વિના કૂદાકૂદ કરો તમે,
કપડે ઉપસેલી છાંટાની ભાત બહુ ગમે,
સ્ટૉલ પર ઊભીને લોટ પાપડીનો જમે,
આજ મને આવી છે ઊલટ પેરડી પર...અલ્યા ધીંગા વરસાદ...
ગોરંભાયેલું આભ અને અજવાળું પાંખું,
છત્રી ને રેઈનકોટને ઝોળીમાં નાખું,
ગ્રાઉન્ડ છે ચોખ્ખું પણ દેખાય છે ઝાંખું.
આજે હું તરસ્યો છું ગરબાના ધામ પર.
રાગ હો મલ્હાર અગર દીપક કે મારુ,
આપણને ગાતા ક્યાં આવડે છે સારું,
માની ધજાને કહીશું વારુ વારુ,
આજે હું આફરીન મારી જ આ પેરડી પર....
આજ લાગવું છે બસ પેરડીના કામ પર....

(વેણીભાઈ પુરોહિતને સળ્યાંજલિ, લખ્યા તારીખ: 30-9-2019)
(પેરડી/Parody= પ્રતિરચના)

Sunday, September 29, 2019

કવિતાબવિતા : નવરાત્રિવિશેષ

 આ પાસ મળ્યો તે કાનજી ને આઈ.ડી.પ્રૂફ તે રાધા રે,

આ ડી.જે.ધ્વનિ તે કાનજી ને શ્રવણેન્દ્રિય તે રાધા રે,
આ ટોળેટોળાં તે કાનજી ને સમયમર્યાદા રાધા રે,
આ યૌવનધન તે કાનજી ને પ્રસ્વેદધન તે રાધા રે,
આ સ્ટૉલ મળ્યો તે કાનજી ને ટિંક્ચર ભાવ તે રાધા રે,
આ લૂંટફાટ તે કાનજી ને હોંશ લૂંટાવાની રાધા રે,
આ પરંપરા તે કાનજી ને ઘોંઘાટ થાય તે રાધા રે,
આ નવરાત્રિ તે કાનજી ને પંક થયું તે રાધા રે.

(કવિ પ્રિયકાંત મણિયારની મૂળ રચનાને સળ્યાંજલિ, લખ્યા તારીખ: 29-9-2019)

Friday, September 27, 2019

કવિતાબવિતા


ત્રણ હાઈકુ
તાજા જન્મેલા
પિતા, નથી એ પીતા,
ખાતાય નથી.
****
યોજો રોડ શો
ભલે, લાવશો ક્યાંથી,
રોડ અતૂટ?
****
વિશ્વપ્રવાસી,
'કબૂતર' બને તો,
ફેરો સફળ.

(લખ્યા તારીખ: 27-9-2019) 

Wednesday, September 25, 2019

કવિતાબવિતા

 છપ્પા

જબરા છે બે જોડીદાર, નોબેલ તણા એ હકદાર.
હૈયે એમને સદા ઉચાટ, 'શાંતિ અપીલ'નો કરે ઘોંઘાટ.
પીરસવા તત્પર મનોરંજન સદા, 'મારકણી' છે એમની અદા.
*****
તૂં, તાં કેરો છે સંબંધ, ઊભા રહીએ સ્કંધે સ્કંધ,
ખાસ આદત છે અમારી, દેશની ફેરવીએ પથારી,
ભક્તિ ચળવળ ચલાવી આજ, બાકી રાખ્યો પહેરવો તાજ.
*****
હવાઈ, પાય ને નૌકાદળ, દેશની સેનાનું એ બળ,
ટ્રોલદળ અમને કાફી છે, 'હમદર્દ'ની 'સાફી' છે,
કહે એમને કોઈ ભક્ત, એમની રગોમાં અમારું રક્ત.
(છપ્પાનાં છ ચરણ ગણી લેવાં. એ સિવાય બીજી અપેક્ષા ન રાખવી, લખ્યા તારીખ: 25-9-2019)

Tuesday, September 24, 2019

કવિતાબવિતા

 મુક્તકો

દોસ્ત બની હવે મહાસત્તા,
હાથમાં આપણા બાવન પત્તાંં,
મગદૂર કોની નામ લે આપણું,
મન ફાવે એને કરીશુંં અ....ત્તા.
****
રચાય હરેક પળે ઈતિહાસ નવો,
ઉતારી લો ઢોંસા, ગરમ છે તવો,
કિલ્લોલ કરે સૌ આપણા દીધેલા ઘૂઘરે,
મોંઘો બાજરો, ને સસ્તો કર્યો રવો.
****
વેલકમ મિસ્ટર હરખા,
વી આર વેરી મચ સરખા.
મિડીયોક્રીટી ઈઝ અવર મોટ્ટો,
પૂરા કરીએ મ્યુચ્યુઅલ અભરખા.
(લખ્યા તારીખ: 23-9-2019)
****


દોહરા
પંચોતેરમા માળથી, રીંછ વૃષભ કળાય,
ગુર્જરધરા દુબઈ બને, ઊંટ બહુ અકળાય.
****
સબકા રબ એક હૈ, માલિક સબ કા એક,
સનાતની ઔર વિધર્મી કા, કાર્ડ ભી હોગા એક.
****
એનાર્સી*નો ઘૂઘરો, રણકે રણઝણઝણ,
ક્ષુધા વીસરી જાય સહુ, ચણવા માંડે ચણ.
****
થયો સ્થગિત વાહનવ્યવહાર, થયુંં દોડતું લોક,
પી.યુ.સી. નહીં પ્લેનને, આ તે કેવી જોક.
****
નોંધ: માત્રાને ગણવી નહીં, ગણવા ચરણ ચાર,
ડરવું નહીં કવિતથી, કરવી તીક્ષ્ણ ધાર.

(* એનાર્સી = એન.આર.સી., લખ્યા તારીખ: 24-9-2019)

Sunday, September 22, 2019

કવિતાબવિતા


ત્રણ ત્રિપદીઓ
પી.યુ.સી.ની આ પ્રથા ધન્ય છે,
પતિત પાવન સીતારામ,
કાર્બન મોનોક્સાઈડ શૂન્ય છે.
****
ચુંબક છે માથું, નહીં કે હેલ્મેટ,
નીકળી જુઓ વિના હેલ્મેટે દ્વિચક્રી પર,
આકર્ષાય પોલિસમેન જાણે કે મેગ્નેટ.
****
વીમો, લાયસન્સ, હેલ્મેટ, પી.યુ.સી.
બચાવી શકે દંડ ને અકસ્માતથી,
બચાવશે કોણ જીવનથી, લેટ્સ સી!

(લખ્યા તારીખ: 22-9-19
સંદર્ભ: વિવિધ ટ્રાફિક નિયમોના ભંગ બદલ દંડની રકમમાં અનેકગણો વધારો કરવામાં આવ્યો હતો)

Friday, September 20, 2019

કવિતાબવિતા

  કવિઓ થયા એક,

ચાલો, જઈએ છેક.

યુ.પી.ની સ્કૂલનાં બચ્ચાંઓએ જ નહીં,
આપણેય ખાધું નમક,
તક આવી છે લૂણઅદાયગીની,
તક આવી છે ઋણઅદાયગીની,
તક આવી છે તૃણઅદાયગીની.
પહોંચાડીએ રાજાને કાને પ્રજાનો પોકાર,
છે સઘળા નાગરિકો શાહુકાર,
રાજા ખુદ મહાશાહુકાર,
યથા રાજા તથા પ્રજા,
તો પછી શીદ આ આકરી સજા?
પણ રાજા અકળાશે તો? એકે કરી શંકા.
આ રાજા અકળાતો નથી,
આ રાજા કળાતો નથી.
એ ખુદ કવિ છે,
કોણ કરે આપણા સૌના સંગ્રહોનાં વિમોચન,
ભૂલી ગયા? ત્યારે એ બનેલો સંકટમોચન.
એમ સહુ ઉપડ્યા રાજા પાસ.
સૌને એમ કે એ પોતાનો ખાસ.
બોલાવ્યા, બેસાડ્યા, હાથ મિલાવ્યા,
પણ પહેલેથી જોડ્યા હાથ,
વિમોચન માટે નહીં મળે મારો સાથ.
તમે કવિઓ, છોડો રાજ્યાશ્રય,
ત્યાગો ધર્માશ્રય,
ખીલવા દો કવિત,
ક્યાં સુધી રહેશો ભ્રમિત?
વદ્યા કવિ 'બીમાર' ,
કરી ચોખવટ મીટરમાં,
રાજન! અમે ન ધર્માશ્રયી, ન રાજ્યાશ્રયી,
અમે કેવળ 'ખોળા'શ્રયી.
આજે આવ્યા મદદાકાંક્ષાએ,
પણ લેવા નહીં, કરવાની મહત્ત્વાકાંક્ષાએ.
પ્રજા ચૂકે રાજધર્મ,
ધેટ ઈઝ રાજ્યલાદિત ધર્મ,
કર્મયોગીઓ વિસરે કર્મ,
સમજે નહીં કાનૂનનો મર્મ,
ધારણ કરી લે વર્મ.
દંડ ભરવા કરે ઈન્કાર,
દૃશ્ય આ જોઈને,
કવિહૈયું કરે હાહાકાર.
ઉપાય એક રામબાણ,
ન સાંભળો તો રામની આણ.
ભઈ, રામનામની જ છે મોકાણ,
પણ ઠીક છે, સંભળાવો સુજાણ.
બોલ્યા લયબદ્ધ સહકારી મંડળીના કાર્યકારી મંત્રી,
સંગ્રહ ભલે હોય બેની સરેરાશે,
અઢળક અપ્રગટ રચનાઓ,
પડ્યે પડ્યે એ સડે,
ન કોઈની જીભે ચડે.
એનો કરો સદુપયોગ,
સંભળાવો નિયમંભગ કરનારને,
રોંગ સાઈડવાળાને દસ,
વિના લાયસન્સવાળાને વીસ,
હેલ્મેટ વગરનાને ત્રીસ,
પી.યુ.સી. ન હોય એને પચીસ.
પછી જોજો ચમત્કાર,
પ્રજા કરશે નમસ્કાર,
ભરશે દંડ હોંશે હોંશે,
રડતી આંખે, હસતે મુખે,
સુખેદુ:ખે નહીં, દુ:ખેદુ:ખે.
રાજન થયો પ્રસન્ન,
તમારી વાતમાં પહેલી વાર છે દમ.
કવિતા કરતો હું પોતે પણ,
શબ્દનો ભલે હોય કણ,
અસર થાય એની મણમણ.
બસ, એ પછી કવિઓએ,
માણ્યાં શાહી ચા-પાણી.
લલકારી કવિતા પોતપોતાની,
વાહ વાહ! દુબારા! ક્યા બાત હૈ!
કહીને લીધી વિદાય,
રાજાની પવિત્રતા એમને હૈયે રહેશે સદાય.
અને પ્રજાનું શું થયું?
ખાધું, પીધું, તોડ કર્યો ને રાજ કર્યું.

(લખ્યા તારીખ: 20-9-19)

Wednesday, September 18, 2019

કવિતાબવિતા


પાંચ હાઈકુ નિયમભંગનાં
"કાઢ પાનસો,
પડી નથી માથાની?"
"પેટ પહેલું!"
*****
"સિગ્નલ જોયો?"
"ના, સાહેબ! બિમાર
માનો ફોન છે."
*****
ફરજ તારી
જવાબદારી, અમે
બંધનમુક્ત.
*****
ઈરાદો નથી,
કમાણીનો, જો થાય
તો સ્વાગત છે.
*****
સુરક્ષા કાજે
દંડ, કૌભાંડ કર્યે
મળે સુરક્ષા.

(લખ્યા તારીખ: 18-9-2019)

Tuesday, September 17, 2019

કવિતાબવિતા

 દંડ છે, કંઈ વેરો નથી,

શત્રુસૈન્યે ઘાલેલો ઘેરો નથી.

લાદનારનો સ્પષ્ટ ખરો,
ઉઘરાવનારને ચહેરો નથી.
આશય નથી કમાણીનો,
જાત પર તમારો પહેરો નથી.
સભીનો છે, ને કોઈનો નથી.
તેરો નથી, ને મેરો નથી.
ઉભેલા છે બિચારા, હટી જશે,
રસ્તાવચ્ચે નાખેલો દેરો નથી.
ફોરવર્ડ અને શેરિંગ એટલે ક્રાંતિ,
હવે તાઈનામેન સ્ક્વેર કે કેરો નથી.
(રચયિતાની નોંધ: મીટર, સે.મી. કે મિ.મી.ના દોષ પર ધ્યાન ન આપવું. ફૂટપટ્ટીથી માપ્યા વિના લખ્યું છે. લખ્યા તારીખ: 17-9-2019)

Monday, September 16, 2019

કવિતાબવિતા

 ઉત્સવ vs. ઉત્સવ


માંડ શમ્યો વિવાદોત્સવ,
ત્યાં આરંભાયો દંડોત્સવ,
કહેવાય કે નથી એ આવકોત્સવ,
બલ્કે છે જાગ્રતોત્સવ,
પ્રદૂષણોત્સવ, નિયમભંગોત્સવ,
શિસ્તભંગોત્સવ, અકસ્માતોત્સવ,
રખડતી ગાયો ઉજવે ઢીંકોત્સવ,
મૃત્યોત્સવને નાથવા હવે દંડોત્સવ,
દંડની રકમની જોગવાઈ માટે થશે લોનોત્સવ,
પછી હપ્તાની ઉઘરાણી માટે વસૂલોત્સવ,
આથી કહેવાય છે કે ભારત ઉત્સવપ્રધાન દેશ છે.
અહીં પ્રધાન ઉત્સવ નક્કી કરે છે.
પ્રધાન ઉત્સવ યોજે છે.
પ્રધાન પ્રજોત્સવમાં માને છે.
પ્રજા પ્રધાનોત્સવમાં માને છે.
વર્ષ આખું ઉજવાય છે શ્રદ્ધોત્સવ,
કે પછી લોકશાહીનો શ્રાદ્ધોત્સવ!


(લખ્યા તારીખ: 16-9-2019)

Sunday, September 15, 2019

કવિતાબવિતા

કવિતા લખવાની મને જરાય ફાવટ નથી કે એ શીખવા તરફનો મારો ઝુકાવ પણ નથી. પણ કોઈક એવી ઘટના બને ત્યારે લંબાણથી કશું લખવાને બદલે વ્યંગ્યાત્મક રીતે અને ટૂંકમાં કહેવા માટે હું કવિતાનો ઉપયોગ કરું છું- જો આ લખાણને કવિતા કહેવાય તો. મારા માટે એ વ્યંગ્યનું એક ઓજાર છે. એથી વધુ નહીં અને એથી ઓછું નહીં. 'કવિતાબવિતા'ના શિર્ષકથી લખાયેલી વિવિધ ઘટનાઓમાં એ તે સમયની નાનીમોટી ઘટનાઓ પર વ્યંગ્ય હશે. આ ઉપરાંત પેરડી મારો ગમતો પ્રકાર છે એટલે એ પણ જે તે ઘટના અનુસાર અહીં મૂકાયેલી હશે. યાદ છે એ કિસ્સાઓમાં મૂળ ઘટનાનો સંદર્ભ લખ્યો છે. ક્યારેક કોઈક તસવીરનો સંદર્ભ તરીકે ઉપયોગ કરેલો છે. આ બ્લૉગ પર 'કવિતાબવિતા'ના શીર્ષકથી આવી કવિતાઓ મૂકાયેલી છે. 


ચોટલીયા, બૉટલીયા, ખાટલીયા,
જૈસે ભી હૈં, દિલ તુઝ કો દિયા.
ખાયા હૈ ધબ્બા, પીયા હૈ આમરસ,
ક્યા કરેં, સોચ કે જલે હૈ જિયા.
ગેન્ગ કે દુશ્મન, ગંગા કે યાર,
જો ભી કિયા સોચસમઝ કે કિયા.
રખેં, વાપિસ કરેં યા ફેંકેં, સબ એક જૈસા,
ઈસ બહાને સબને નામ તો લિયા.

(લખ્યા તારીખ: 15-9-2019)
(સંદર્ભ: મોરારી બાપુ અને નીલકંઠવર્ણી- સ્વામીનારાયણ વિવાદ)

Tuesday, September 10, 2019

કવિતાબવિતા

મૂંઝવણ છે ભારી, શું લેવું સ્ટેન્ડ
અસ્મિતા અને લાડુ(ડી)ના ઝઘડાનો
ક્યારે આવે ધ એન્ડ.
ટેકો આપીએ એકને, બીજા થાય નારાજ,
મૌન રહીને જોવાથી તો આપણે થઈએ તારાજ.
એને બદલે કરીએ એમ, તાણી લાવીએ ગાંધીને,
સબકો સન્મતિ દે ભગવાન,
'ધ બૅડ, ધ અગ્લી'નો થજો નાશ,
પ્રવર્તશો માત્ર 'ધ ગુડ',
આવું આવું બોલીને મેળવીએ 'ફીલગુડ',
પગ પડ્યો કુંડાળે, કે કુંડાળા સિવાય ચાલવાની જગ્યા જ નથી?
ધર્મ સનાતન, દુકાન ટનાટન, વચ્ચે આવે એને દે ધનાધન,
સૌ સૌનું આગવું બૅન્ડ, ઢેન્ટેણેન, ઢેન્ટેણેન, ઢેન્ટેણેન.
એનો કદી નહીં આવે ધ એન્ડ.


(લખ્યા તારીખ: 10-9-2019)