કવિતાબવિતા

 એક વહેલી સવારે, બારેકની આસપાસ મીર તકી મીર અને મજરૂહ સુલતાનપુરી પર 'દાગ' દહલવીનો ફોન આવ્યો. એમણે કહ્યું, 'જુઓ, આજે સાંજે 'મરીઝ'ની બર્થડે પાર્ટી છે, ને તમારે બન્નેએ ખાસ આવવાનું છે.' 'મરીઝ'ની પાર્ટીમાં શું શું પીરસાશે એ વિચારે બેય શાયરો ખુશ થઈ ગયા. તેમણે આવવાનું વચન આપ્યું, ત્યાં 'દાગે' કહ્યું, 'પણ હા! તમે 'મરીઝ'ને હમણાં ફોન ન કરતા. કેમ કે, આપણે એમને સરપ્રાઈઝ આપવાનું છે.' આ સાંભળીને બેય શાયરો લથડી પડ્યા. 'અરે હા! યાદ આવ્યું કે આજે સાંજે જ અમારે ગાલિબચાચાને ત્યાં કંકોતરી લખવા જવાનું છે. એટલે આવવાનું નહીં ફાવે.' 'દાગ'ને કંઈ સમજાયું નહીં.

એ મોડી સાંજે, છની આસપાસ મીર તકી મીર અને મજરૂહસાહેબ 'બેઠા' ત્યારે મજરૂહસાહેબે કહ્યું, 'મીરસા'બ, ગર આપકો એતરાજે-બુલંદ ન હો તો આપકા એક મુખડા લેકર મૈં ગીત લિખના ચાહતા હૂં. ઈજાજત હૈ?' મીર તકી મીરે ચૂસકી લેતાં કહ્યું, 'મજરૂહસા'બ, આપ જો ભી લિખના ચાહો, લિખો. સરપ્રાઈઝ પાર્ટીમેં જો હોતા ઉસસે તો આપ બહેતર હી લિખોગે. ફરમાઈએ.'

ત્યાર પછી જે લખાયું એ આ...

पत्ता पत्ता बूटा बूटा, प्लान हमारा जाने है

जाने ना जाने, ‘फूल’ ही ना जाने, लोग तो सारे जाने है

चुपके से कोई बुलाये,

तो क्यों गंभीर बनते है लोग,

कोई किसी को देना

सरप्राईज चाहे तो आते हैं लोग,

दीवाना आलम है सारा

यहां तो कोई हमारा

सरदर्द नहीं पहचाने रे ...पत्ता पत्ता बूटा बूटा

पहचाने लोग मिलेंगे

चलता रहेगा ये सिलसिला

हम तो इसी तरह से,

देंगे सरप्राईज का प्याला,

ये रिश्तेदार जोखिम उठाए,

ये रिश्तेदार उनको बताए,

क्रेज़ी मगर कब माने है...पत्ता पत्ता बूटा बूटा

दिखलाएंगे उन्हींको,

आते है कैसे लोग और,

कैसे न तुम आओगे,

पैसा चूकाएगा क्या कोई और,

अभी आए हुए लोगों की,

भूखे प्यासे लोगों की

बात कोई क्या जाने है...पत्ता पत्ता बूटा बूटा...

(મીર તકી મીરના મુખડાને લઈને મજરૂહ સુલતાનપુરીએ લખેલા, લક્ષ્મીકાન્ત-પ્યારેલાલે સંગીતબદ્ધ કરેલા 'એક નઝર' (1972)ના ગીત પરથી પ્રેરીત, લખ્યા તારીખ: 10-12-2019)

કવિતાબવિતા

 થયું પરીક્ષણ અણુબોમ્બનું, જ્યારે ટાળવા યુદ્ધ

પહોંંચ્યો સંદેશો સાંકેતિક કે મલકાયા છે બુદ્ધ

જ્યારે આવે અંદરથી આફત, મૂલ્યો કે નીતિ તણી,

સવાલ ત્યારે કાયમ થાય કે શું કરતા હશે બુદ્ધ

ભલે ત્યાગ્યાં પત્નીબાળક, ને છોડ્યું રાજપાટ પણ,

એમને ત્યાગે રાજપાટ કાજે એ જ ખરો હવે બુદ્ધ

વાળ એમના ગૂંચળીયા, આદર્શ છે શોપીસ માટે,

'બુદ્ધા' સાંભળી સાંભળીને હવે મલકાતા હશે બુદ્ધ

(એક ભોજન કાર્યક્રમમાં વાનગીઓના કાઉન્ટરના સુશોભનમાં મૂકાયેલા બુદ્ધનાં પૂતળાં જોઈને,

લખ્યા તારીખ: 9-12-2019)

એક અનોખો અભિવાદન સમારંભ

 માતૃભૂમિના રક્ષણ કાજે સૈન્યમાં જોડાવાનું નસીબ હર કોઈને પ્રાપ્ત થતું નથી. સૈન્યમાં જોડાઈને, પૂરેપૂરી અવધિ સુધી સેવા બજાવીને સેવાનિવૃત્ત થનારા વીરલાઓને આથી જ સમાજ બહુ આદરભરી નજરે જુએ છે.

અઠ્ઠાવીસ અઠ્ઠાવીસ વર્ષ લગી સૈન્યમાં રહીને માતૃભૂમિના રક્ષણની ફરજ અદા કર્યા પછી સૂબેદાર દિનેશકુમાર સલાટની સેવાની અવધિ 30 નવેમ્બર, 2019ના રોજ સમાપ્ત થતી હતી. 1 ડિસેમ્બર, 2019થી તેઓ સમાજજીવનમાં પ્રવેશી રહ્યા હતા એ નિમિત્તે તેમના પરિવારજનોએ એક અભિવાદન સમારંભનું આયોજન કર્યું હતું. વડોદરા વિમાનીમથકે તેમને આવકારવા માટે સહુ પરિવારજનો વહેલી સવારે પહોંચી ગયા એ તો જાણે કે તેમના પરિવારજનોની અંગત ક્ષણો હતી, પણ બહુ ઝડપથી તેમાં સમાજના અન્ય અગ્રણીઓ જોડાતા ગયા. 

વડોદરા હવાઈમથકે આગમન અને સ્વાગત

સાસરાના ગામ રણજિતનગરમાં સ્વાગત

મુખ્ય કાર્યક્રમ દેવગઢ બારિયા નજીક આવેલા ‘વાટિકા ગ્રીન રિસોર્ટ’ ખાતે હતો. રસ્તામાં અનેક સ્થળે દિનેશકુમારનું અભિવાદન કરવા માટે લોકો તત્પર હતા. તેમને ખુલ્લી કારમાં બેસાડીને સૌ સરઘસાકારે ચાલતા હતા. પરિવારની મહિલાઓ-પુરુષો ખાસ આ પ્રસંગે તૈયાર કરવામાં આવેલી ટીમલી પર હરખભેર નૃત્ય કરી રહ્યા હતા.

ખુલ્લી કારમાં સરઘસાકારે કાર્યક્રમસ્થળ તરફ પ્રસ્થાન

દેવગઢ બારીયાના બામરોલી મુવાડા ગામનો વતની આ સલાટ પરિવાર સમાજમાં ઉદાહરણરૂપ બની રહ્યો છે. પિતા વીરસીંગભાઈ અને માતા રેશમબેનનાં કુલ નવ સંતાનો પૈકી છ દીકરાઓ છે. આ છમાંનાં પાંચ દીકરાઓ સૈન્યમાં પૂરેપૂરા સમયની સેવા બજાવીને નિવૃત્ત થયા છે, જેમાં દિનેશકુમારનો ક્રમ સૌથી છેલ્લો છે.

આ કાર્યક્રમમાં દાહોદ, પંચમહાલ તથા લુણાવાડાના નિવૃત્ત સૈન્ય અફસરો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. દિનેશકુમારનાં શિક્ષિકા લીલાબહેન પણ ખાસ હાજર રહ્યા હતા. સલાટ સમાજના અગ્રણીઓએ પણ સમારંભની શોભા વધારી હતી, તો દેવગઢ બારીયા મતવિસ્તારના ધારાસભ્ય બચુભાઈ ખાબડ ખાસ આગ્રહ રાખીને ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. સૌએ પ્રસંગોચિત વક્તવ્ય અને દિનેશકુમારનું અભિવાદન કર્યું હતું. ખાસ આ પ્રસંગને અનુલક્ષીને વડોદરાસ્થિત ચરિત્રકાર બીરેન કોઠારીએ તૈયાર કરેલી દિનેશકુમારની જીવનસફરનો આછેરો અંદાજ આપતી પુસ્તિકા ‘ઈજ્જત વતન કી ઈનસે હૈં’નું પણ વિમોચન અહીં કરવામાં આવ્યું હતું. કાર્યક્રમના અંતે દિનેશકુમારે પોતાનો પ્રતિભાવ વ્યક્ત કર્યો હતો અને સહુ કોઈ પ્રત્યે આભારની લાગણી વ્યક્ત કરતાં સમાજને ઉપયોગી બની રહેવાની ઈચ્છા દર્શાવી હતી. આ રીતે આખો કાર્યક્રમ કેવળ પારિવારિક ન રહેતાં સહુ કોઈનો બની રહ્યો હતો.

'ઈજ્જત વતન કી ઈન સે હૈં..' પુસ્તિકાનું વિમોચન

કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત મિત્રો-સ્વજનો-સમાજના અગ્રણીઓ

સૌથી મજાની વાત એ હતી કે આ આખો કાર્યક્રમ દિનેશકુમાર માટે 'સરપ્રાઈઝ' સમાન હતો. ન તો તેમને આ કાર્યક્રમ અને તેમાં ઉપસ્થિત રહેનાર સ્વજનો વિષે જાણ હતી કે ન પુસ્તિકા તૈયાર થઈ હોવા વિશે જાણ હતી. આખું આયોજન તેમના પુત્ર અનિલ સલાટ અને તેમના ભત્રીજાઓએ સુપેરે પાર પાડ્યું હતું.

રાષ્ટ્રગીત વડે કાર્યક્રમનું સમાપન કરવામાં આવ્યું હતું.

એક અનોખું અભિવાદન

1 ડિસેમ્બર, 2019ના રોજ સૂબેદાર દિનેશકુમાર સલાટના અભિવાદનનો કાર્યક્રમ યોજાઈ ગયો, તેનો અહેવાલ હજી બાકી છે. પણ કાર્યક્રમ વખતે એક રસપ્રદ બાબત ધ્યાનમાં આવી. અમે કાર્યક્રમના સ્થળે પહોંચ્યાં ત્યાં ડી.જે.સાઉ‍ન્ડ સાથે નાચગાન ચાલી રહ્યાં હતાં. ટીમલી પર મહિલાઓ-પુરુષો તાલબદ્ધ નાચી રહ્યા હતા. અચાનક મારા કાન સરવા થયા. કેમ કે, ટીમલીમાં આવતા ઘણા નામો પરિચીત લાગ્યાં. ભટેસીંગભાઈ, છગનભાઈ, વાલજીભાઈ, કનુભાઈ અને (સ્વ.) ચીમનભાઈ જેવા દિનેશકુમારના ભાઈઓનાં નામ એમાં સંભળાયા. સહેજ વધુ ધ્યાન આપ્યું તો શબ્દો પણ પકડાયા: 'હે અમારા દિનેશભાઈ રિટાયર થયા, મુવાડા ગામે એન્ટરી પડી, મુવાડા ગામે મોજ પડી..'

પૂછપરછ કરતાં જાણવા મળ્યું કે આ ટીમલી ખાસ દિનેશભાઈ માટે લખાવવામાં આવી હતી. એમાં શબ્દો, ને કાવ્યતત્ત્વ શોધવાને બદલે હૃદયનો ભાવ વધુ મહત્ત્વનો છે. આ કાર્યક્રમનું આયોજન જેમનો મૂળ વિચાર હતો એવા દિનેશકુમારના પુત્ર, ભાઈ અનિલ સલાટ દ્વારા આ ટીમલીની લીન્ક મને આજે મળી, જે અહીં શેર કરું છું.

એને કોઈ ઉત્કૃષ્ટ સંગીતરચના કે કાવ્યાત્મકતાને બદલે હૃદયના ઉછાળગીત તરીકે સાંભળવા જેવું છે. એક લોકસંગીતના માધ્યમ થકી સ્વજનના અભિવાદન માટે આવું પણ થઈ શકે, એ વાત મને વધુ ગમી.

ઈજ્જત વતન કી...

 આ વર્ષની 19 ઑક્ટોબરે એક અજાણ્યા નંબર પરથી મારા પર ફોન આવ્યો. પ્રાથમિક વાતમાં ફોન કરનારે જણાવ્યું કે પોતે પોતાના પિતાજી પર એક લેખ અને દાદા વિષે એક પુસ્તક લખાવવા ઈચ્છે છે. એ જ દિવસે રૂબરૂ મુલાકાત પણ ગોઠવાઈ. મળવા આવનાર ભાઈ હતા અનિલ સલાટ. તેમણે પોતાના પિતાજી વિષે વિગતે જણાવ્યું. તેમના પિતાજી દિનેશકુમાર સૈન્યજીવનમાંથી સેવાનિવૃત્ત થઈને સમાજજીવનમાં પુન:પ્રવેશ કરી રહ્યા હતા. એ પ્રસંગે તેમના સ્વાગત નિમિત્તે એક પુસ્તક કરવાની તેમની ઈચ્છા હતી. પોતાના પિતાજીનું આવી વિશિષ્ટ રીતે અભિવાદન કરવાની વાત મને બહુ જચી ગઈ. અલબત્ત, એક મહિનાના ટૂંકા ગાળામાં પુસ્તકનું આલેખન કોઈ પણ રીતે શક્ય નહોતું, તેથી મેં તેમને પુસ્તિકા તૈયાર કરવાનું સૂચવ્યું. તેમણે પોતે પૂરી પાડેલી કેટલીક માહિતી ઉપરાંત કેટલીક આનુષંગિક માહિતી મેં મેળવી, અને આલેખનનો આરંભ થયો.

આલેખન વેળા એ બરાબર જાણ છે કે આ પુસ્તિકામાં આપેલી વિગતો અધૂરી નહીં, ઓછી અવશ્ય છે. પણ એક શુભ પ્રસંગ નિમિત્તે, સાવ ઓછા સમયમાં, શક્ય એટલો ચિતાર દિનેશકુમારની જીવનયાત્રાનો મળી રહે એ ઉપક્રમ મુખ્ય છે. યોગ ગોઠવાશે તો વિગતે આલેખન પણ શક્ય બનશે. સલાટ સમાજ જેવા વિચરતું જીવન ગાળતા સમાજમાંથી એક પરિવારના પાંચ પાંચ સભ્યો સૈન્યમાં જોડાય અને પૂરેપૂરી અવધિ પછી સેવાનિવૃત્ત થાય એ બહુ મોટી સિદ્ધિ કહી શકાય. એ રીતે આ પરિવાર દીવાદાંડીરૂપ બનીને અનેકોને માર્ગદર્શન પૂરું પાડી શકે એમ છે. તેનો સઘળો યશ દિનેશકુમારના પિતાજી વીરસીંગભાઈ અને માતા રેશમબેનને ફાળે છે.

પોતાના પરિવારની, પિતાજીની જીવનયાત્રાનું સંક્ષિપ્ત આલેખન ભાઈ અનિલને સૂઝ્યું એ એક વિશેષ અને દુર્લભ કહી શકાય એવી બાબત છે. તેમને ખાસ અભિનંદન.

આવતી કાલે યોજાયેલા આ કાર્યક્રમમાં દિનેશકુમારના અભિવાદનની સાથેસાથે આ પુસ્તિકાનું પણ વિમોચન થશે.

કવિતાબવિતા

 મોટા થઈને બનવું શું, એ સવાલ પૂછાયો,

ભણી રહેલો યુવાન હતો એ રાજકારણીનો જાયો,

ગાદી તમારી સંભાળીશ ને એને ઉજાળીશ,

બની રહીશ સદા હું ખુરશી તણો પડછાયો

અપેક્ષા આવા ઉત્તરની હતી પિતા કમ નેતાજીને,

પણ ધાર્યા કરતાં પુત્ર નીકળ્યો સવાયો ડાહ્યો

જમીન અપાવી રિસોર્ટ બનાવી બેસાડો ત્યાં મને

ખુરશી જાય ખાડે,રાજ કરશે અહીં તમારો કનૈયો

(લખ્યા તારીખ: 26-11-19, 

સંદર્ભ: વખતોવખત એક પક્ષમાંથી ઉમેદવારોને સાગમટે પક્ષપલટો કરાવતી વખતે તેમને કોઈ ને કોઈ રિસોર્ટમાં લઈ જઈને ગોંધી રાખવામાં આવે છે એ મુદ્દો)

કવિતાબવિતા

 પાડીએ શટર લોકશાહીનું, ને માથે મારીએ તાળું,

ઉજળા રહીને જાતે, કરીએ મતદાતાનું મોં કાળું

સ્યોર સજેશન્સમાં પૂરાયા શિખાવાળા ચાણક્ય,

ધનનંદના વારસો ઓચરે એ જ હવે ધ્રુવવાક્ય

લાજશરમ થયાં પરાજિત, ને વિજયી બની લાલસા,

નીતિ, વફાદારી, ઈમાનદારીને આવ્યું હવે વાર્ધક્ય

દેશ છે કે છે કોઈ એ વિશાળ ભવ્ય હમામ,

નિર્વસ્ત્રોમાં રચાયું જાણે, કેવું વૈશ્વિક ઐક્ય!

(લખ્યા તારીખ: 24-11-2019)

કવિતાબવિતા

 હિમપ‍હાડે....

હિમપ્હાડે ન જાઓ, રામ! હથ્થાં જોડું, (2)

હથ્થાં જોડું, રામ! હથ્થાં જોડું, (2)

હિમપ્હાડે ન જાઓ, રામ! હથ્થાં જોડું,

હિમપ્હાડે જો જાઓ, તો જૈબે કરો,

હિમપ‍હાડે જો જાઓ તો….

જૈબે કરો, જૈબે કરો

વહાં કે ફોટુ...ના ના ના...

વહાં કે ફોટુ ના લો, રામ! હથ્થાં જોડું (3)

તોરે હથ્થાં જોડું

વહાં કે ફોટુ જો લો, તો લૈબે કરો,

લૈબે કરો, રામ! લૈબે કરો,

વહાં કે ફોટુ જો લો, તો લૈબે કરો,

ઉસે પોસ્ટ

ઉસે પોસ્ટ ના કરો, રામ! હથ્થાં જોડું (3)

તોરે હથ્થાં જોડું

ઉસે પોસ્ટ ના કરો, રામ! હથ્થાં જોડું

ઉસે પોસ્ટ જો કરો તો કરબે કરો

કરબે કરો, કરબે કરો, કરબે કરો,

હમકા ટેગ, હાયે...

હમ કા ટેગ ના કિયો, રામ! હથ્થાં જોડું (2)

હથ્થાં જોડું, તોરે હથ્થાં જોડું (2)

હમ કા ટેગ ના કિયો, રામ! હથ્થાં જોડું

હમ કા ટેગ જો કરો તો,

કરબે કરો, કરબે કરો, કરબે કરો

ઓ હમકા...

હમકા અનફ્રેન્ડ કરો, રામ! હથ્થાં જોડું

હમકા અનફ્રેન્ડ કરો, રામ! હથ્થાં જોડું

હમકા અનફ્રેન્ડ કરો, રામ! હથ્થાં જોડું

તોરે હથ્થાં જોડું

હિમપ્હાડે ન જાઓ, રામ! હથ્થાં જોડું,

હિમપ્હાડે ન જાઓ, રામ! હથ્થાં જોડું,

હિમપ્‍હાડે ન જાઓ, રામ! હથ્થાં જોડું,

(પતિને 'આમતેમ' ન ભટકવાની હિદાયત આપતી અને સહેજ સહેજ છૂટ આપતી પત્નીના ભાવને વ્યક્ત કરતા, 'મુઝે જીને દો'ના સાહિરે લખેલા, જયદેવ દ્વારા સંગીતબદ્ધ, મૂળ ગીત 'નદીનારે ન જાઓ, શ્યામ! પૈયાં પડું' પર આધારિત, લખ્યા તારીખ 10-11-2019)

કવિતાબવિતા

વાઘ વાગ વાક્‍

વાત વાદ યા વાદ્ય

ફેર શો પડે?

મીંચીને આંખો ઝુકાવવું શીશ,

દીન હૈયે યાચવા આશિષ,

પછી સામે હોય ગમ્મે તે,

ફેર શો પડે?

નથી વાઘ આવીને ફાડી ખાવાનો

કે નથી મળવા-ફળવાનું વાકનું વરદાન.

છતાં પ્રાર્થના છે એટલી કે,

રક્ષા કરજો વાઘની,

ને બચાવજો વાકવ્યભિચારીઓના આતંકથી.

જો કે, પ્રાર્થના ગમ્મે એટલી કરીએ,

ફેર શો પડે?

(લખ્યા તારીખ: 26-10-2019, વાઘબારસ)

****

દીપકના બે દીકરા,

કાજળ ને અજવાસ,

દીવાળીએ પ્રગટે દીપક,

અજવાસ બની રહે વ્યાપક,

આમ છતાં સમજણની આડે,

છવાતું રહે કાજળ શ્યામળ,

શુભેચ્છાઓ

દુનિયાભરની ઠલવાય,

બીઝી નેટવર્કમાં સંદેશા સલવાય,

આભાસ થતો રહે ઉજાસનો,

ને કાજળ ઘેરાતું રહે,

કાજળ એ હટવાનુંં નથી,

કાજળ એ ઘટવાનું નથી,

કાજળ એ મટવાનું નથી,

છે કારણ એટલું જ,

શ્વેત હવે કાજળનો રંગ.

(લખ્યા તારીખ, 27-10-2019, ધનતેરસ)

કવિતાબવિતા : નવરાત્રિવિશેષ

 હે...ક્યારે પડશે આ ફાફડાનો તોડ,

કે સાહ્યબા, હવે તું ગરબાને છોડ

ફળફળતી કઢીમાં માખ્યું છલકાય છે

માખ્યુંને જોઈને ફાફડા લાંબા મલકાય છે

જલેબીને જોઈ ગરોળી ઝૂલે છે ગેલમાં

ચાસણીનો તાંતણો જઈ લારીએ લહેરાય છે

હે.. માખને ગરોળી થવાના જાગ્યા કોડ

કે સાહ્યબા… હવે તું ગરબાને છોડ

પેટની વાત હવે જીભડા પર લાવીએ

લારીની પાસ જઇ વિના ફાફડે આવીએ

રોપીને આસપાસ ફાફડાના છોડને

ચાસણીના કુંડામાં જલેબી ઉગાડીએ

હે.. હવે હમણાં તો ગરબા છોડ

કે સાહ્યબા, હવે તું ગરબાને છોડ

હો...લેને પૂરા કીયા મનના કોડ

કે રાજવંત પડીકું તું ફાફડાનું છોડ...

(કૈલાસ પંડિતને સળ્યાંજલિ, લખ્યા તારીખ: 8-10-2019)

કવિતાબવિતા: નવરાત્રિવિશેષ

 પાસ રેઢો જોયો ને તમે યાદ આવ્યાં

જાણે ભર નવરાત્રે વરસાદ પડ્યો રામ

સ્ટૉલે પીત્ઝા ખાધો ને તમે યાદ આવ્યાં

ક્યાંક ડી.જે.ગર્જ્યું ને તમે યાદ આવ્યાં

જાણે કાનમાં પડી ગઈ ધાક જબરી રામ

એક 'ગરબો' સાંભળ્યો ને તમે યાદ આવ્યાં

જરા કીચડ થયો ને તમે યાદ આવ્યાં

જાણે ડિઝાઈનર ડ્રેસ તૈયાર મળ્યો રામ

સહેજ છાંટો ઊડ્યો ને તમે યાદ આવ્યાં

કોઈએ કકળાટ કર્યો ને તમે યાદ આવ્યાં

જાણે મોગેમ્બોના મુખમાં બ્રહ્માંડ દીઠું રામ

કોઈ ગળે પડ્યું ને તમે યાદ આવ્યાં

કોઈ ગાતાં અટક્યું ને તમે યાદ આવ્યાં

જાણે સ્વરની દુનિયામાં કલશોર થયો રામ

એક આલાપ છેડ્યો ને તમે યાદ આવ્યાં

(કવિ હરીન્દ્ર દવેને સળ્યાંજલિ, લખ્યા તારીખ: 7-10-2019)

કવિતાબવિતા : નવરાત્રિવિશેષ

કોક કહે આર.જે.ને

આર.જે. વાત વહે પ્રસારણમાં,

કાદવ ક્યાંંય નથી ઉપવનમાં

ખાબોચિયાના જલ પર ઝૂકી પૂછે ઓઢણી આળી

યાદ તને તૂટી'તી અહીંયાં દિવાલ તણી એ પાળી

ગારો કપચીને કહે,

કપચી એ વાત સ્મરે થનથનમાં,

કાદવ ક્યાંંય નથી ઉપવનમાં

કોઈ ન માગે પાસ, નથી કોઈ આઈ.ડી. ચેક કરતું,

આવડા મોટા પાર્ટીપ્લોટમાં ચકલું નથી ફરતું,

સ્ટૉલવાળો કહે આયોજકને,

આયોજક ભાંંડે મનમાં,

કાદવ ક્યાંંય નથી ઉપવનમાં

થશે નહીં હવે કોઈ કમાણી

તાણી ગયું એને પાણી

અબ તક ખેલૈયો એક ન ફરક્યો

ભાગ્યકોથળી થઈ કાણી

મેકઅપ કહે ચહેરાને

ચહેરો વાત વહે કવનમાં

કાદવ ક્યાંંય નથી ઉપવનમાં

(ઉપવન= પાર્ટીપ્લોટ)

(હરીન્દ્ર દવેને સળ્યાંજલિ, લખ્યા તારીખ: 1-10-2019)

કવિતાબવિતા : નવરાત્રિવિશેષ

આજ મંડી પડવું છે પેરડીના કામ પર,

અલ્યા ધીંગા વરસાદ તારા નામ પર.

નોકરી નથી કે મળે અલગારી છુટ્ટી,

ચાને જ માની લેવી જાદુઈ જડીબુટ્ટી,

આજ બસ મહેરબાન થાવું ઝુકરના ગામ પર....અલ્યા ધીંગા વરસાદ...

કીચડની પરવા વિના કૂદાકૂદ કરો તમે,

કપડે ઉપસેલી છાંટાની ભાત બહુ ગમે,

સ્ટૉલ પર ઊભીને લોટ પાપડીનો જમે,

આજ મને આવી છે ઊલટ પેરડી પર...અલ્યા ધીંગા વરસાદ...

ગોરંભાયેલું આભ અને અજવાળું પાંખું,

છત્રી ને રેઈનકોટને ઝોળીમાં નાખું,

ગ્રાઉન્ડ છે ચોખ્ખું પણ દેખાય છે ઝાંખું.

આજે હું તરસ્યો છું ગરબાના ધામ પર.

રાગ હો મલ્હાર અગર દીપક કે મારુ,

આપણને ગાતા ક્યાં આવડે છે સારું,

માની ધજાને કહીશું વારુ વારુ,

આજે હું આફરીન મારી જ આ પેરડી પર....

આજ લાગવું છે બસ પેરડીના કામ પર....

(વેણીભાઈ પુરોહિતને સળ્યાંજલિ, લખ્યા તારીખ: 30-9-2019)

(પેરડી/Parody= પ્રતિરચના)

કવિતાબવિતા : નવરાત્રિવિશેષ

 આ પાસ મળ્યો તે કાનજી ને આઈ.ડી.પ્રૂફ તે રાધા રે,

આ ડી.જે.ધ્વનિ તે કાનજી ને શ્રવણેન્દ્રિય તે રાધા રે,

આ ટોળેટોળાં તે કાનજી ને સમયમર્યાદા રાધા રે,

આ યૌવનધન તે કાનજી ને પ્રસ્વેદધન તે રાધા રે,

આ સ્ટૉલ મળ્યો તે કાનજી ને ટિંક્ચર ભાવ તે રાધા રે,

આ લૂંટફાટ તે કાનજી ને હોંશ લૂંટાવાની રાધા રે,

આ પરંપરા તે કાનજી ને ઘોંઘાટ થાય તે રાધા રે,

આ નવરાત્રિ તે કાનજી ને પંક થયું તે રાધા રે.

(કવિ પ્રિયકાંત મણિયારની મૂળ રચનાને સળ્યાંજલિ, લખ્યા તારીખ: 29-9-2019)

કવિતાબવિતા

ત્રણ હાઈકુ

તાજા જન્મેલા

પિતા, નથી એ પીતા,

ખાતાય નથી.

****

યોજો રોડ શો

ભલે, લાવશો ક્યાંથી,

રોડ અતૂટ?

****

વિશ્વપ્રવાસી,

'કબૂતર' બને તો,

ફેરો સફળ.

(લખ્યા તારીખ: 27-9-2019) 

કવિતાબવિતા

 છપ્પા

જબરા છે બે જોડીદાર, નોબેલ તણા એ હકદાર.

હૈયે એમને સદા ઉચાટ, 'શાંતિ અપીલ'નો કરે ઘોંઘાટ.

પીરસવા તત્પર મનોરંજન સદા, 'મારકણી' છે એમની અદા.

*****

તૂં, તાં કેરો છે સંબંધ, ઊભા રહીએ સ્કંધે સ્કંધ,

ખાસ આદત છે અમારી, દેશની ફેરવીએ પથારી,

ભક્તિ ચળવળ ચલાવી આજ, બાકી રાખ્યો પહેરવો તાજ.

*****

હવાઈ, પાય ને નૌકાદળ, દેશની સેનાનું એ બળ,

ટ્રોલદળ અમને કાફી છે, 'હમદર્દ'ની 'સાફી' છે,

કહે એમને કોઈ ભક્ત, એમની રગોમાં અમારું રક્ત.

(છપ્પાનાં છ ચરણ ગણી લેવાં. એ સિવાય બીજી અપેક્ષા ન રાખવી, લખ્યા તારીખ: 25-9-2019)

કવિતાબવિતા

 મુક્તકો

દોસ્ત બની હવે મહાસત્તા,

હાથમાં આપણા બાવન પત્તાંં,

મગદૂર કોની નામ લે આપણું,

મન ફાવે એને કરીશુંં અ....ત્તા.

****

રચાય હરેક પળે ઈતિહાસ નવો,

ઉતારી લો ઢોંસા, ગરમ છે તવો,

કિલ્લોલ કરે સૌ આપણા દીધેલા ઘૂઘરે,

મોંઘો બાજરો, ને સસ્તો કર્યો રવો.

****

વેલકમ મિસ્ટર હરખા,

વી આર વેરી મચ સરખા.

મિડીયોક્રીટી ઈઝ અવર મોટ્ટો,

પૂરા કરીએ મ્યુચ્યુ‍અલ અભરખા.

(લખ્યા તારીખ: 23-9-2019)

****

દોહરા

પંચોતેરમા માળથી, રીંછ વૃષભ કળાય,

ગુર્જરધરા દુબઈ બને, ઊંટ બહુ અકળાય.

****

સબકા રબ એક હૈ, માલિક સબ કા એક,

સનાતની ઔર વિધર્મી કા, કાર્ડ ભી હોગા એક.

****

એનાર્સી*નો ઘૂઘરો, રણકે રણઝણઝણ,

ક્ષુધા વીસરી જાય સહુ, ચણવા માંડે ચણ.

****

થયો સ્થગિત વાહનવ્યવહાર, થયુંં દોડતું લોક,

પી.યુ.સી. નહીં પ્લેનને, આ તે કેવી જોક.

****

નોંધ: માત્રાને ગણવી નહીં, ગણવા ચરણ ચાર,

ડરવું નહીં કવિતથી, કરવી તીક્ષ્ણ ધાર.

(* એનાર્સી = એન.આર.સી., લખ્યા તારીખ: 24-9-2019)

કવિતાબવિતા

ત્રણ ત્રિપદીઓ

પી.યુ.સી.ની આ પ્રથા ધન્ય છે,

પતિત પાવન સીતારામ,

કાર્બન મોનોક્સાઈડ શૂન્ય છે.

****

ચુંબક છે માથું, નહીં કે હેલ્મેટ,

નીકળી જુઓ વિના હેલ્મેટે દ્વિચક્રી પર,

આકર્ષાય પોલિસમેન જાણે કે મેગ્નેટ.

****

વીમો, લાયસન્સ, હેલ્મેટ, પી.યુ.સી.

બચાવી શકે દંડ ને અકસ્માતથી,

બચાવશે કોણ જીવનથી, લેટ્સ સી!

(લખ્યા તારીખ: 22-9-19

સંદર્ભ: વિવિધ ટ્રાફિક નિયમોના ભંગ બદલ દંડની રકમમાં અનેકગણો વધારો કરવામાં આવ્યો હતો)

કવિતાબવિતા

  કવિઓ થયા એક,

ચાલો, જઈએ છેક.

યુ.પી.ની સ્કૂલનાં બચ્ચાંઓએ જ નહીં,

આપણેય ખાધું નમક,

તક આવી છે લૂણઅદાયગીની,

તક આવી છે ઋણઅદાયગીની,

તક આવી છે તૃણઅદાયગીની.

પહોંચાડીએ રાજાને કાને પ્રજાનો પોકાર,

છે સઘળા નાગરિકો શાહુકાર,

રાજા ખુદ મહાશાહુકાર,

યથા રાજા તથા પ્રજા,

તો પછી શીદ આ આકરી સજા?

પણ રાજા અકળાશે તો? એકે કરી શંકા.

આ રાજા અકળાતો નથી,

આ રાજા કળાતો નથી.

એ ખુદ કવિ છે,

કોણ કરે આપણા સૌના સંગ્રહોનાં વિમોચન,

ભૂલી ગયા? ત્યારે એ બનેલો સંકટમોચન.

એમ સહુ ઉપડ્યા રાજા પાસ.

સૌને એમ કે એ પોતાનો ખાસ.

બોલાવ્યા, બેસાડ્યા, હાથ મિલાવ્યા,

પણ પહેલેથી જોડ્યા હાથ,

વિમોચન માટે નહીં મળે મારો સાથ.

તમે કવિઓ, છોડો રાજ્યાશ્રય,

ત્યાગો ધર્માશ્રય,

ખીલવા દો કવિત,

ક્યાં સુધી રહેશો ભ્રમિત?

વદ્યા કવિ 'બીમાર' ,

કરી ચોખવટ મીટરમાં,

રાજન! અમે ન ધર્માશ્રયી, ન રાજ્યાશ્રયી,

અમે કેવળ 'ખોળા'શ્રયી.

આજે આવ્યા મદદાકાંક્ષાએ,

પણ લેવા નહીં, કરવાની મહત્ત્વાકાંક્ષાએ.

પ્રજા ચૂકે રાજધર્મ,

ધેટ ઈઝ રાજ્યલાદિત ધર્મ,

કર્મયોગીઓ વિસરે કર્મ,

સમજે નહીં કાનૂનનો મર્મ,

ધારણ કરી લે વર્મ.

દંડ ભરવા કરે ઈન્કાર,

દૃશ્ય આ જોઈને,

કવિહૈયું કરે હાહાકાર.

ઉપાય એક રામબાણ,

ન સાંભળો તો રામની આણ.

ભઈ, રામનામની જ છે મોકાણ,

પણ ઠીક છે, સંભળાવો સુજાણ.

બોલ્યા લયબદ્ધ સહકારી મંડળીના કાર્યકારી મંત્રી,

સંગ્રહ ભલે હોય બેની સરેરાશે,

અઢળક અપ્રગટ રચનાઓ,

પડ્યે પડ્યે એ સડે,

ન કોઈની જીભે ચડે.

એનો કરો સદુપયોગ,

સંભળાવો નિયમંભગ કરનારને,

રોંગ સાઈડવાળાને દસ,

વિના લાયસન્સવાળાને વીસ,

હેલ્મેટ વગરનાને ત્રીસ,

પી.યુ.સી. ન હોય એને પચીસ.

પછી જોજો ચમત્કાર,

પ્રજા કરશે નમસ્કાર,

ભરશે દંડ હોંશે હોંશે,

રડતી આંખે, હસતે મુખે,

સુખેદુ:ખે નહીં, દુ:ખેદુ:ખે.

રાજન થયો પ્રસન્ન,

તમારી વાતમાં પહેલી વાર છે દમ.

કવિતા કરતો હું પોતે પણ,

શબ્દનો ભલે હોય કણ,

અસર થાય એની મણમણ.

બસ, એ પછી કવિઓએ,

માણ્યાં શાહી ચા-પાણી.

લલકારી કવિતા પોતપોતાની,

વાહ વાહ! દુબારા! ક્યા બાત હૈ!

કહીને લીધી વિદાય,

રાજાની પવિત્રતા એમને હૈયે રહેશે સદાય.

અને પ્રજાનું શું થયું?

ખાધું, પીધું, તોડ કર્યો ને રાજ કર્યું.

(લખ્યા તારીખ: 20-9-19)