ચાઉમાઉને ઈતિહાસની જેમ ભૂગોળ પણ બહુ પ્રિય. તેણે એ જમાનામાં એવા રસ્તા બનાવડાવ્યા કે લોકો જાપાન જવા નીકળતા ને પહોંચી જતા ચીન. ચીનમાં શાંઘાઈ નામનું મોટું શહેર હતું. એની 'અંગડાઈ' બહુ વખણાતી. ચીનથી ભારત આવતી સુંદરીઓ 'દિલ' ભલે 'દિલ્લી' જેવું અને જોબન સીંગાપુરનું લાવે, પણ 'અંગડાઈ તેમણે શાંઘાઈથી લઈને જ જવું પડતું. ભૂગોળના પ્રેમી અને એકવિધતાના શત્રુ હોવાને કારણે ચીનની આંતરિક ભૂગોળમાં ચાઉમાઉ સતત પરિવર્તન કરતો રહેતો. જે વિસ્તાર ઊંચાઈ પર હતો ત્યાં તે ખોદકામ શરૂ કરાવતો અને એને દરિયાઈ સપાટીની ઊંચાઈએ લાવવા પ્રયત્ન કરતો, તો જે વિસ્તાર દરિયાઈ સપાટીની ઊંચાઈ પર હોય ત્યાં આ માટીનું પુરાણ કરીને તેની ઊંચાઈ વધારવા પ્રયત્ન કરતો. સૌથી વધુ આનંદ તેને ચોમાસામાં આવતો, કેમ કે, દરેક મોસમમાં પાણી સાવ નવી જગ્યાએ ભરાતું અને અપેક્ષિત હોય ત્યાં કોરું રહેતું.
ચાઉમાઉના રાજમાં અધિકારીઓ પણ એકદમ કાબેલ અને ચાઉમાઉની પસંદને જાણનારા હતા. તેમણે ચીનનાં જૂનાં તળાવોનું સૌંદર્યીકરણ કર્યું, જેનો સીધો લાભ એ થયો કે ચોમાસામાં પાણી આ તળાવમાં નહીં, પણ તેની આસપાસ ભરાવા લાગ્યું. ચીની પ્રજા આ જોઈને બહુ રાજી થતી, કેમ કે, હવે દેડકાં, માછલી સહિત અનેક ખાદ્ય જીવો માટે તેમણે તળાવમાં ઊતરવાની જરૂર નહોતી. એ જ રીતે પહેલાં જે લોકોને માછીમારી માટે ઘરની બહાર નીકળવું પડતું એ લોકોના ઘરઆંગણે જ નાનકડું, એમની જરૂરિયાત પૂરતું તળાવ બની જતું. આને કારણે ચીનાઓ ચાઉમાઉને સલામત અંતરથી આશીર્વાદ આપતા.
ચાઉમાઉના હૈયે સતત પ્રજાનું હિત રહેતું. તેને થતું કે પોતાના રાજમાં લોકો સતત પ્રવૃત્ત રહેવા જોઈએ, એટલે કે ધંધે લાગેલા રહેવા જોઈએ.
ચીનની દિવાલ વિશ્વની અજાયબી હતી, જે સદીઓથી અસ્તિત્વમાં હતી. મૂળ તો આ દિવાલ ચીન પર આવતા શત્રુસૈન્યને રોકવા માટે બનાવાયેલી, પણ પછી શત્રુઓ રહ્યા નહીં અને દિવાલ પડી રહી. આ દીવાલ છેક ચંદ્ર પરથી દેખાતી. ચાઉમાઉને થયું કે એની પર પોતાનું પૂતળું ગોઠવાય તો એ પણ ચંદ્ર પરથી જોઈ શકાય. અને ચીનીઓ પોતાના શાસક માટે ગૌરવ લઈ શકે. જો કે, ચાઉમાઉને જોવા માટે ચીનીઓએ ચંંદ્ર સુધી જવાની જરૂર નહોતી, કે નહોતું તેમની પાસે એટલું ભાડું. ચાઉમાઉએ ઘોષણા કરી કે એક વાર પોતાનું પૂતળું તૈયાર થઈ જાય એ પછી ચીનથી ચંદ્ર વચ્ચે શટલિયાં ઊડાડવામાં આવશે. એવી પણ અપીલ કરવામાં આવી કે સૌ ચીની નાગરિકો પોતાના ઘરમાં રહેલી ચોપસ્ટીકો અને લાકડાના બાઉલ આપે તો એમાંથી ચાઉમાઉનું પૂતળું તૈયાર કરવામાં આવશે, જે ચાઉમાઉ પ્રત્યે લોકોની વફાદારીનું પણ પ્રતીક ગણાશે.
દીવાન હાઉવાઉએ વિવિધ શહેરોમાં પહોંચીને સૌને એકઠા કર્યા અને આખી યોજના એમને ગળે ઊતારી. એણે ઠેરઠેર સમિતિઓ રચી. એ સમિતિના પ્રમુખને 'ચોપસ્ટીક પ્રમુખ'નો હોદ્દો બક્ષવામાં આવ્યો. ઘેરઘેરથી બાઉલ અને ચોપસ્ટીકો ઠલવાવા લાગ્યાં. લોકોને મજા પડી ગઈ. તેમની આવક ન વધી, પણ રોજગાર મળી ગયો.
એ અરસામાં સહેજ દૂર આવેલા ભારત દેશમાંથી ચીનમાં એક પૂતળું બનાવવાનો ઓર્ડર આવેલો. એ પૂતળાની સામગ્રીમાંથી તેમણે ચાઉમાઉનું એક પૂતળું બનાવી દીધું. અને ભળતી સામગ્રીમાંથી બનાવાયેલું પૂતળું તેમણે ઓર્ડર મુજબ ભારત મોકલી દીધું. આમ, ચાઉમાઉ પણ ખુશ અને ભારતના અમલદારો પણ રાજી.
ચાઉમાઉના તૈયાર થયેલા પૂતળાને હવે ચીનની દીવાલ પર ચડાવવાની કામગીરી આવી. લોકો એનો વિચાર કરે એ પહેલાં ચાઉમાઉને લાગ્યું કે હવે બસ. બહુ થયું. કશુંક નવું વિચારવાનો સમય પાકી ગયો છે.
ચાઉમાઉનું એ પૂતળું પછી પડ્યું જ રહ્યું. ભારતમાં તેમણે મોકલેલું પૂતળું પૂજાવા લાગ્યું. એ ચાઉમાઉના રાજના ચીની શાહુકારોની વિચક્ષણ બુદ્ધિની કમાલ હતી.
ભવિષ્યમાં ચાઉમાઉ 'ચાવે ચીન' જેવા કાર્યક્રમો પ્રજા સમક્ષ મૂકવાનો હતો. તેના ભૂગોળપ્રેમ, ઈતિહાસપ્રેમની જેમ વિવિધ વિષયો માટેના પ્રેમ થકી ચાઉમાઉના રાજમાં સૌને લીલાલહેર હતી.
(રમણલાલ સોનીએ સર્જેલાં ચીની ચાઉમાઉ ને એનો દીવાન હાઉવાઉનાં મૂળ પાત્રો પર આધારિત નવી કથા)
