અગાઉ એક કથામાં જણાવ્યું એમ ચાઉમાઉના રાજમાં સાહિત્ય અને શિક્ષણની સ્થિતિ એકસમાન હતી. પહેલાંના શાસનકાળમાં એ ખાડે ગયેલું હતું, પણ ચાઉમાઉએ એને નવા ઊંડાણે પહોંચાડ્યું અને છેક પાતાળે ઊતાર્યું. ચાઉમાઉના રાજમાં થયેલો આ ચમત્કાર જોવા માટે દેશવિદેશથી શિક્ષણનિષ્ણાતો આવતા. તેમને એ જોઈને વિસ્મય થતું કે શાળાની આલિશાન ઈમારતો, ઈસ્ત્રીબંધ ગણવેશમાં સજ્જ શિક્ષકો અને વિદ્યાર્થીઓ તેમજ લીસા કાગળવાળાં રંગીન પાઠ્યપુસ્તકો હોવા છતાં શિક્ષણનું સ્તર એટલે ઊંડે સુધી પહોંચ્યું હતું કે એને બહાર કાઢવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે તો પણ એ સાતમા પાતાળમાંથી બહુ બહુ તો પાંચમા કે ચોથા પાતાળ સુધી આવી શકે. પોતાના દેશમાં આવું શી રીતે થઈ શકે એ બાબતે વિદેશી શિક્ષણનિષ્ણાતો ચીની શિક્ષણવિદો સાથે વિમર્શ કરવા આવતા.
વિમર્શ દરમિયાન તેમને જાણવા મળ્યું કે આ પહેલાં ચીનમાં શાળાકીય શિક્ષણ પછીની સમસ્યા બહુ મોટી હતી. ગાઓ-3 શાળાનું એટલે કે ઉચ્ચતર માધ્યમિકનું અંતિમ વરસ ગણાતું અને એ પછી વિદ્યાર્થીએ પોતાના ઉચ્ચ અભ્યાસની વિદ્યાશાખા પસંદ કરવાની રહેતી. એ વિદ્યાશાખામાં પ્રવેશનાં અને ગાઓ-3ની કસોટીનાં ધોરણ એટલાં ચુસ્ત હતાં કે બહુ ઓછા વિદ્યાર્થીઓ મનપસંદ વિદ્યાશાખામાં પ્રવેશ મેળવી શકતા. આથી ગાઓ-3માં ઉત્તીર્ણ થયા પછી શું કરવું એ સમસ્યા સર્વવ્યાપી હતી. ચાઉમાઉએ આમાં ધરમૂળથી પરિવર્તન આણ્યું.
તેણે આ બન્ને ચુસ્ત ધોરણોને અતિ શિથિલ કરી દીધાં. ગાઓ-3માં ગમે એટલું નીચું પરિણામ આવ્યું હોય, વિદ્યાર્થી મનપસંદ વિદ્યાશાખામાં પ્રવેશ લઈ શકતો. હવે તેને ટકાવારીની ચિંતા નહોતી કરવાની. તેણે માત્ર જરૂરી ફીની વ્યવસ્થા કરવાની રહેતી. આ પરિવર્તનનું પરિણામ એ આવ્યું કે વિદ્યાર્થીઓને મનગમતી વિદ્યાશાખામાં ભણવા મળતું. તેમને ફી ચૂકવવા માટે જરૂરી નાણાં સંસ્થાઓ ઊભી થઈ અને એક નવા રોજગારની તક પેદા થઈ.
વિદ્યાર્થીઓની મુખ્ય સમસ્યા ચાર વરસ પાછી ઠેલાઈ. પહેલાં ગાઓ-3 પછી શું કરવું એ તેમની મુખ્ય સમસ્યા હતી. હવે મનપસંદ વિદ્યાશાખાના સ્નાતક થયા પછી શું કરવું એ તેમની મૂંઝવણ બની.
આનો ઊપાય પણ ચાઉમાઉએ વિચારી લીધો હતો. તેણે એક નવીન, રાજ્યાશ્રિત વિશ્વવિદ્યાલયની સ્થાપના કરી. એનું નામ રાખવામાં આવ્યું ‘જૂ થી યુનિવર્સિટી’. આ યુનિવર્સિટીમાં આવા સ્નાતકોની ભરતી શરૂ થઈ. તેમનું કામ મુખ્યત્વે ચાઉમાઉના શાસનમાં ચીન પર કેવું સ્વર્ગ ઊતરી આવ્યું છે એ વિવિધ રીતે દર્શાવવાનું અને લોકોના મનમાં ઠસાવવાનું હતું. આનો ફાયદો એ થયો કે બેરોજગાર લોકોને પૂરતી આવક ભલે ન મળી, પણ રોજગાર મળ્યો. રોજગાર મળ્યો એટલે તેમના પેટનો ખાડો પૂરાતો ગયો. આ બધું ચાઉમાઉને કારણે શક્ય બન્યું એ બદલ તેઓ ચાઉમાઉ પ્રત્યે કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરતા અને તેને ‘દેશનો અવતાર’ માનતા. સ્વરના ચીની ઉચ્ચારમાં ખાસ ભેદ હોતો નથી, અને સામાન્ય જનતા ઉચ્ચારશુદ્ધિ બાબતે ઉદાસીન હોય છે. આથી ગ્રામ્ય લોકો વાતવાતમાં ‘અવતાર’માંથી ‘ઓતાર’ અને પછી ‘ઓતાર’નો ઉચ્ચાર ક્યારે ‘ઊતાર’ કરવા લાગ્યા એનો કોઈને ખ્યાલ જ ન આવ્યો. હદ તો ત્યારે થઈ કે ‘જૂ થી યુનિવર્સિટી’માં પ્રવેશની એક જાહેરખબરમાં પણ આ જ શબ્દો ચાઉમાઉના ચહેરા સાથે ચીતરાયા. એ પોસ્ટરમાં જે લખેલું, એનો અર્થ કંઈક આવો થતો હતો: ‘દેશનો ઊતાર, સૌનો બેડો પાર.’
ધીમે ધીમે ચાઉમાઉએ પોતે પણ આ સૂત્ર પોતાના વક્તવ્યમાં અપનાવી લીધું. ઉપસ્થિત મેદની સમક્ષ ચાઉમાઉ આરોહ-અવરોહ સાથે મોટેથી બોલતો, ‘દેશનો ઊતા....આ...આ...ર’. અને મેદની પ્રતિઘોષ કરતી, ‘સૌનો બેડોઓઓઓ.....પા..આ..આ..ર.’
આમ, બધી વાતે ચાઉમાઉના રાજમાં લોકોને લીલાલહેર હતી.
(રમણલાલ સોનીએ સર્જેલાં ચીની ચાઉમાઉ ને એનો દીવાન હાઉવાઉનાં મૂળ પાત્રો પર આધારિત નવી કથા)
No comments:
Post a Comment