રજનીકુમાર પંડ્યા (11): સાપના સંગ્રહનો શોખ

પ્રેમ ઢોળવો રજનીભાઈની પ્રકૃતિ હતી-નબળાઈ કહી શકાય એ હદની. ઘણા કિસ્સામાં એમ બનતું કે એમના પ્રેમમાં ભીંજાનાર વ્યક્તિને શરૂઆતમાં એ બહુ ગમે કે પોતાનું સદ્‍ભાગ્ય લાગે. ધીમે ધીમે એને એમ લાગવા માંડે કે આમ થાય છે એ પોતાની લાયકાતને લીધે. આગળ જતાં તેને એ પોતાનો હક જણાય. રજનીભાઈના પ્રેમની વર્ષામાં ભીંજાનાર ઘણાના ભાગે ઉત્ક્રાંતિના આ તબક્કા ધાર્યા કરતાં વધુ ઝડપથી આવી જાય. એક વાર એને એ પોતાનો હક સમજવા લાગે એટલે ખલાસ! એમાં રજનીભાઈથી ક્યારેક સંજોગોવશાત સહેજ પણ ચૂક થાય તો પત્યું! એ રજનીભાઈની ટીકા કરે, એમની સામે મોરચો માંડે, અને એથી આગળ એમનું નુકસાન થાય એવું કરતાંય અચકાય નહીં. સાર એટલો કે રજનીભાઈની પ્રેમવર્ષા એમની પોતાની પ્રકૃતિને લઈને છે અને પોતાની લાયકાત કે હક નથી એવી સ્વસ્થતા અને સમજણ કેળવવી અઘરી ખરી. આના અનેક દાખલા છે. અમે ઘણી વાર એમને મજાકમાં કહેતા કે કોઈને પ્રેમ આપીને ફટવી મારવામાં તમે ઉસ્તાદ છો. રજનીભાઈ વિશે શબ્દો ચોર્યા વિના ઘસાતું બોલાયું હોય એ સાંભળવાનું ઉર્વીશના અને મારા ભાગે ઘણું આવતું. કેમ કે, એમ કરનારને બરાબર ખ્યાલ હોય કે એ યોગ્ય જગ્યાએ વાત કરી રહ્યો છે.

રજનીભાઈને આની જાણ ન હોય એમ ભાગ્યે જ બને, પણ તેમણે સામે ચાલીને કોઈની સાથેનો સંબંધ કાપી નાખ્યો હોય એવું ભાગ્યે જ બનતું. આને કારણે તેમના મિત્રખજાનામાં અનેકવિધ રત્નો હતાં. અમે ઘણી વાર કહેતા, ‘સંઘર્યો સાપ કામનો’ એ કહેવતમાં સાપનેય સંઘરવાની વાત છે, પણ તમે તો સાપના સંગ્રહનો શોખ ધરાવો છો, એટલું જ નહીં, વખતોવખત કોથળામાં હાથ નાખીને ચકાસતા પણ રહો છો કે ક્યાંક એના ડંખની અસર ઓછી તો નથી થઈ ગઈ ને! આ સાંભળીને તેઓ હસતા, સ્વીકારતા, પણ પ્રકૃતિ ન છોડતા.

જો કે, આવા કિસ્સાઓની સામે એમની પર પ્રેમ ઢોળનારાઓ અનેક ગણા વધુ હતા. અને એ પણ નિરપેક્ષભાવે! છેલ્લા દિવસોનું એક જ ઉદાહરણ ટાંકું. બિમારીમાં તેમનું વીસેક કિલો વજન ઊતરી ગયેલું. બહાર નીકળવાનું તેમણે ઘણું ઓછું કરી દીધેલું. તેમનાં કપડાં તેમને એકદમ ખુલ્લા પડતા હતા, જેને કારણે તેઓ વધુ દુબળા દેખાતા. એમના એક ચાહકે એમને આ રીતે જોયા. એ પછી તેમણે રજનીભાઈનું નવેસરથી માપ લેવડાવ્યું અને નવા માપનાં શર્ટપેન્ટની ચાર-પાંચ જોડી સિવડાવીને એમને ભેટ આપી. કશાય ભાર વિના, સહજપણે અને પ્રેમવશ.