કાઝાથી અમારે હવે કાલપા નીકળવાનું હતું, પણ એ પહેલાં હજી એક સ્થળની મુલાકાત લેવાની હતી. એ સ્થળ એટલે કી મોનેસ્ટ્રી. આ સ્થળ ઘણું ઊંચાઈએ આવેલું છે, અને આકર્ષક છે. કી મોનેસ્ટ્રીથી અમારે પાછું કાઝા આવવું પડે એમ હતું, અને અહીંથી કાલપાનો રસ્તો લેવાનો હતો. સવારે નવેક વાગ્યે નીકળવાનું અમે ધારેલું, પણ આખી રાત દરમિયાન વાહનની ટાંકીનું ડીઝલ ઠરી ગયું હતું. આથી વાહન ચાલુ થાય એમ નહોતું. ડ્રાઈવર દિનેશકુમારે પહેલાં પોતાની રીતે પ્રયત્નો કરી જોયા. એટલું બધું ઈગ્નિશન લગાવ્યું કે બેટરી ઊતરી ગઈ. અમે નિષ્ણાતની અદાથી વાહન આસપાસ ચક્કર લગાવ્યાં, પણ એ ચાલુ ન જ થયું. છેવટે દિનેશકુમાર ગામમાં ગયા. ત્યાં પણ તેમને ખાસ કશી મદદ ન મળી. છેવટે તે એક ટ્રેક્ટર અને ટ્રોલીવાળાને બોલાવી લાવ્યા. વાહનમાંથી રસ્સી કાઢી, પણ ટ્રેક્ટરવાળાએ કહ્યું કે એ નાની પડશે. વધુમાં અહીં વળાંક પર જ ઢાળ હતો, એટલે વાહન પાછાં પડે એવી પૂરેપૂરી શક્યતા હતી. અમે સૌ ધક્કો લગાવવા પણ થનગની રહ્યા હતા, પણ એની જરૂર નહીં પડે એમ લાગતું હતું. ઘણી મથામણ પછી ટ્રેક્ટરવાળાએ સીધો રસ્તો દેખાડ્યો. એ કહે કે પોતાના ટ્રેક્ટરની બેટરી કાઢીને એનાથી અમારું વાહન ચાલુ કરીએ તો થઈ જવું જોઈએ. અગિયારેક થયા હતા અને તડકો પણ ઠીક હતો. એટલે એ અખતરો કરવાનું નક્કી થયું. ટેમ્પો ટ્રાવેલરમાં બેટરી સીટ નીચે હોય, અને સીટને નટ વડે જડેલી હોય. આઘુંપાછું કરીને છેવટે એ અખતરો અજમાવ્યો અને કામયાબ નીવડ્યો. વાહન ચાલુ થયું એટલે બધા ગેલમાં આવી ગયા. અમારી મુસાફરી આરંભાઈ.
રસ્તામાં પહેલાં કીબ્બર ગામ આવ્યું, જે ચૌદેક હજાર ફીટે હતું. અહીં 'કિબ્બર વાઈલ્ડ લાઈફ સેન્ક્ચ્યુરી'નું પાટિયું જોવા મળ્યું. અહીં થોડાંઘણાં મકાનો અને હોમસ્ટે હતાં. પથ્થરનાં બનાવેલાં મકાનો પર માટીનું પ્લાસ્ટર લગાવાયું હતું. આથી આ મકાનો 'મડ હાઉસ' તરીકે ઓળખાવાતા હતા. કીબ્બરમાં રોકાયા વિના અમે આગળ વધ્યા. કી મોનેસ્ટ્રી પોણા ચૌદેક હજાર ફીટે આવેલી છે, જે ઘણી જૂની છે. દરેક મોનેસ્ટ્રીની જેમ દૂરથી તે બહુ જ આકર્ષક જણાય છે. અમે પહેલાં તો મોનેસ્ટ્રીએ પહોંચ્યા. ત્યાં હજી ચાલીને ઢાળ ચડવાનો હતો. અગાઉ જણાવ્યું એમ મોનેસ્ટ્રીનો અંદરનો ભાગ જોવાનું ખાસ આકર્ષણ અમને રહ્યું નહોતું. આથી અમે છેક સુધી ન ગયા. અહીં એક આઈસ્ક્રીમવાળા ભાઈ આઈસ્ક્રીમ વેચતા હતા. ઠરી જવાય એવા પ્રદેશમાં ઠરેલો આઈસ્ક્રીમ ખાવાની મજા ઓર હોય છે એ ન્યાયે અમે અહીં આઈસ્ક્રીમ ખાધો. પાછા વાહનમાં ગોઠવાયાં, અને નીચે ઊતરતાં એક સ્થળેથી મોનેસ્ટ્રીનું સરસ દૃશ્ય દેખાતું હતું ત્યાં વાહન ઊભું રાખ્યું.
આ વિસ્તારમાં પીળા, રેતાળ ખડકો હતા ખરા, એમ ઠંડો અને સૂકો પવન પણ વાતો હતો. બાજુમાં નદીનો ઘણો પહોળો પટ દેખાતો હતો, જેમાં ખેતી કરાયેલી જોઈ શકાતી હતી.
 |
| એક તરફ નદીનો પટ |
 |
| કી મોનેસ્ટ્રી નજીકથી |
 |
| કી મોનેસ્ટ્રી દૂરથી |
અમારે હવે આવેલા એ જ રસ્તે પાછા વળવાનું હતું. 'ઘુમક્કડશાસ્ત્ર'ના નિયમાનુસાર, કદી એના એ રસ્તે પાછા ન જવું એમ પંડિત રાહુલ સાંકૃત્યાયને જણાવ્યું છે. અમારો મૂળ ઈરાદો કુંઝુમ લા ખૂલ્યો હોત તો ત્યાંથી વાયા ચંદ્રતાલ, મનાલી થઈને ચંડીગઢ પાછા આવવાનો હતો. પણ કુંઝુમ લા ખૂલ્યે બે-ચાર દિવસ થયા હતા, અને હજી નાનાં વાહનોને પસાર થવા દેવાતા હતાં. અધૂરામાં પૂરું ડ્રાઈવરે જણાવ્યું કે એક ટેમ્પો ટ્રાવેલર આખી ખીણમાં લપસી પડી હોવાના સમાચાર છે. આથી અમે સર્વાનુમતે 'ઘુમક્કડશાસ્ત્ર'ના નિયમનો ભંગ કરીને આવેલા એ જ રસ્તે પાછા જવાનું નક્કી કરેલું.
 |
| નદીની સમાંતરે રસ્તો |
 |
| બાજુએ રહી ગયેલો ધનખડનો ફાંટો |
કોઈ પણ સ્થળે આપણે જતા હોઈએ ત્યારે એ જાણે બહુ દૂર લાગે છે, પણ ત્યાંથી પાછા વળતાં એટલું અંતર જણાતું નથી એ હકીકત છે. વળતી મુસાફરીની પણ એક જુદી મજા હતી. રસ્તા એના એ, પણ વાતાવરણ અલગ. પહાડો, નદી, હિમશીખરો જોઈએ એટલી વાર જુદાં લાગે. અમે જોતજોતાંમાં તાબો વટાવ્યું. નાકો પણ પસાર કર્યું. વચ્ચે એકાદ સ્થળે રોકાઈને ચા-પાણી કર્યાંં. પાછા એના એ રસ્તે વળવા છતાં રસ્તો જાણે કે અલગ લાગતો હતો. જોતજોતાંમાં અમે સતલજ અને સ્પિતીના સંગમસ્થળે આવી પહોંચ્યા. બન્ને પ્રવાહ જોશભેર વહી રહ્યા હતા. અમે વાહન ઊભું રખાવીને સહેજ નીચે ઊતર્યા.એવામાં હિમાલયના વાતાવરણનો પરચો કરાવતો પવન શરૂ થયો. અમે પાછા વાહનમાં ગોઠવાયા અને આગળ વધ્યા.
 |
સતલજ-સ્પિતીના સંગમ આગળ
ખડક કાપીને બનાવાયેલો રસ્તો |
 |
| સંગમસ્થળના બ્રીજ પર |
સ્પિતી ખીણ આખી પીળા રંગની, સૂકા રણની હતી. લીલોતરી નામની જોવા મળે તો મળે. હવે અમે સ્પિતીમાંથી બહાર નીકળીને કિન્નૌર તરફ આગળ વધી રહ્યા હતા એમ લીલોતરી વધતી જતી હતી. નાટકના મંચની પાછળનો બેકડ્રોપ આખેઆખો બદલાઈ જાય એમ જોતજોતાંમાં આસપાસ પીળામાંથી લીલો રંગ વધવા લાગ્યો. ઠેરઠેર દેવદારનાં વૃક્ષો, પથરાળ ખડકો, વહેતાં ઝરણાં અને આ બધા સાથે સૂર્યપ્રકાશની રમત. આ વિસ્તાર જાણે કે ચીરપરિચીત હોય એમ અમને લાગવા માંડ્યું. સાંજના પોણા સાત સુધી અમે રિકોંગ પીઓ વટાવીને કાલપા આવી પહોંચ્યા.
 |
| કાલપામાં સામે દેખાતું દૃશ્ય |
બસ, હવે પછીના દિવસે અમારા રુટનાં છેલ્લાં સ્થળની મુલાકાત લેવાની હતી. જોતજોતાંમાં આ પ્રવાસની સમાપ્તિ નજદીક આવી રહી હતી.
No comments:
Post a Comment